Henk Cornelisse: FNV vos die de passie predikt

 

Recentelijk heeft FNV Bondgenoten een Witboek uitgebracht waarin aandacht wordt gevraagd voor verlaging van werkdruk, verhoging opleidingsniveau en verbetering arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden voor de medewerkers in de schoonmaak branche. De inhoud van het FNV Witboek wekte bij mij de interesse op om te onderzoeken hoe FNV Bondgenoten, als opdrachtgever, zelf de uitvoerende schoonmaakactiviteiten georganiseerd heeft. Uiteraard met in het achterhoofd de kritische kanttekeningen uit het Witboek. De discussie over de nieuw cao is bewust buiten dit artikel gelaten.

 

In het document wordt de omzethonger van de schoonmaakbedrijven in samenhang met de bezuinigingsdrift bij opdrachtgevers genoemd als reden voor de te hoge werkdruk en minder goede arbeidsomstandigheden. Gelijktijdig wordt als mede oorzaak aangegeven dat de schoonmaakmarkt in een mum van tijd sterk gegroeid is. Ook zou er volgens dit Witboek sprake zijn van branchevervaging doordat schoonmaakbedrijven meerdere diensten aanbieden. Ik zou dit geen vervaging noemen maar eerder een positieve ontwikkeling. Hierdoor ontstaan voor medewerkers meer kansen op afwisseling c.q. differentiatie van taken. Een of ander onduidelijk tabelletje is kennelijk als illustratie bedoeld met betrekking tot de omzetontwikkeling van enkele landelijke schoonmaakbedrijven. Hierbij wordt echter voorbij gegaan aan de overnames, verschuiving van omzet tussen bedrijven en het feit dat er in de omzet ook de dienstverlening op andere gebieden zit ingerekend, zodat de omzet qua schoonmaak op zichzelf niet stijgt maar de som der delen.

 

Steekhoudend 

Steekhoudend zijn de genoemde argumenten dat een schone omgeving bijdraagt aan een hogere tevredenheid van werknemers van opdrachtgevers, met een dienovereenkomstige verlaging van ziekteverzuim. Dit aspect willen opdrachtgevers nogal eens onderschatten. Iets meer schoonmaakkosten uitgeven verdient zich terug! Ook het feit dat de overheid vanaf 2010 op een betere maatschappelijk verantwoorde manier haar schoonmaak gaat inkopen stemt tot vreugde. Eerst zien en dan geloven blijft wel op zijn plaats. Het op semi-wetenschappelijke manier toevoegen van delen uit de jaarverslagen van sommige internationals voegt weinig aan het Witboek toe. Ook het benoemen van jaarsalarissen van top bestuurders in perspectief van het loon van de schoonmaker voegt weinig tot niets toe. Als je dit toch zo graag wilt doen: waarom zijn de salarissen binnen het top segment van FNV Bondgenoten niet gelijk in het vergelijk opgenomen? Waar vind ik in het rapport de sociale ambities van FNV Bondgenoten terug vanuit haar rol als opdrachtgever? Het blijft een beetje met het vingertje wijzen.

 

Voorts betitelt FNV Bondgenoten de schoonmakers als kaboutertjes, dit gelet op de meest voorkomende schoonmaak werktijden en bepleit zij hierdoor full time banen. Geen leuk jargon voor de doelgroep. Triest word je van opmerkingen van geïnterviewde schoonmaakmedewerkers, waarbij zelfs het woord slavernij valt… Er is vanuit dit perspectief gezien genoeg uitdaging tot optimalisering!

  

We gaan op onderzoek uit. Het via de website van FNV Bondgenoten vinden van een telefoonnummer voor een bepaald kantoor is onbegonnen werk. Alleen één servicenummer: 0900-9690 volgens de ene site lokaal tarief en andere site 0,10 cent + kosten mobiele telefonie! Ook verzoeken om terug gebeld te worden doen een aanslag op het geduld van de beller.

Uiteindelijk is het gelukt in contact te komen met Marco van Moort (persvoorlichter facilitair), die zich graag bereid toonde medewerking te verlenen aan dit artikel. Een direct contact met de facilitair manager is niet mogelijk, er is duidelijk sprake van een bepaalde communicatiestructuur en hiërarchie binnen FNV Bondgenoten. Nadeel hiervan is dat je niet met de specifieke materie deskundige in gesprek komt, en vragen veelal vooraf doorgezonden dienen te worden, zodat in de interne organisatie navraag gedaan kan worden.

 

Uitbesteed 

Binnen het FNV Bondgenoten is de schoonmaak uitbesteed. Voor wat betreft alle zelfstandige (huur)vestigingen is de schoonmaak uitbesteed aan één bedrijf, te weten G. van Alem BV Schoonmaak en Bedrijfsdiensten uit Groenekan. Een bedrijf wat qua naamstelling doet vermoeden dat zij zich ook te buiten gaat aan branchevervaging. Kennelijk vormt dit geen belemmering om samenwerking aan te gaan. Het betreft in totaal 4 vestigingen + 18 vakbondscentra die door Van Alem schoongehouden worden. De vestigingen in Groningen en Rotterdam zijn bij een ander schoonmaakbedrijf onder gebracht.

 

Wat gelijk opvalt is dat de schoonmaak binnen de kantoren van FNV Bondgenoten veelal in de avonduren of vroege ochtenduren uitgevoerd wordt. Dus ook hier merendeels de inzet van kaboutertjes om maar even in vakbond jargon te blijven. Er wordt op geen enkele wijze invulling gegeven aan de wens die het FNV in het Witboek formuleert met betrekking tot full time schoonmaak.* Bij de selectie van het schoonmaakbedrijf spelen onderdelen als MVO beleid ( “met het accent op het people aspect..”), strikte naleving van arbeidsvoorwaarden (cao) en milieu een doorslaggevende rol aldus persvoorlichter van Moort. De criteria die hierbij gelden kon hij echter niet aangeven.

 

Er is sprake van een langdurige samenwerking met het huidige schoonmaakbedrijf en van Alem levert kwalitatief goed werk. Hierdoor zal er dan wellicht wel de intentie bestaan om de eerdergenoemde aspecten (MVO, milieu etc.) goed te regelen. Dit blijkt merkwaardig genoeg feitelijk niet als zodanig gerealiseerd te zijn. Persvoorlichter van Moort reageert dat er bij inkopen van diensten of zaken altijd wel iets mis is. “Wij kunnen niet kritischer zijn dan andere bedrijven”, zo stelt hij vast.

 

FNV Bondgenoten heeft geen inzicht over de werkdruk van de schoonmaak medewerkers binnen haar kantoren. Dit is een interne aangelegenheid van het schoonmaakbedrijf vinden zij. Geen inzicht bestaat er over de gevolgde vakopleidingen door de schoonmaakmedewerkers. Het contact met de schoonmaakmedewerkers beperkt zich tot het groeten met goedenavond, verder contact blijkt nagenoeg niet mogelijk, aangezien de schoonmaakmedewerkers volgens van Moort hiervoor te verlegen zijn. Over m2 prestatie per uur en het betaalde uurtarief wil FNV Bondgenoten niets vertellen, maar “wij denken dat dit wel marktconform zal zijn“.

Exacte getallen moesten wij maar bij het schoonmaakbedrijf opvragen, aangezien het niet netjes zou zijn als zij dit opgeven…Kortom, de wegingcriteria waarvoor voor een bepaald schoonmaakbedrijf gekozen wordt zijn onduidelijk en niet vastgelegd. Bijzonder!

 

Goede voorbeeld

Zeer opmerkelijk is het feit dat toen FNV Bondgenoten enige jaren geleden het niveau van 10 euro per uur bruto als speerpunt had genomen, zij het schoonmaakbedrijf meerdere jaren een toeslag hebben betaald om dit niveau gelijk voor haar schoonmaakmedewerkers in te voeren. Zij wilden het goede voorbeeld geven! Dit impliceerde vervolgens wel dat de schoonmaakmedewerkers de daarop volgende jaren geen loonsverhoging ontvingen, net zolang als het cao uurloon onder de tien euro lag. (NB: deze toeslag is inmiddels vervallen omdat het niveau van 10 euro vorig jaar bereikt is).

 

Het nieuwe speerpunt ligt nu op 30% boven het wettelijk minimum loon, echter de voorbeeldrol van FNV Bondgenoten gaat kennelijk niet zo ver dat zij ook nu bereid zijn hiervoor een extra toeslag te betalen. Het is geen verplichting om lid van de bond te zijn om bij FNV als schoonmaker te mogen werken, ook zijn er geen incentive afspraken tussen FNV Bondgenoten en schoonmaakbedrijf om de medewerkers extra te honoreren.

 

Conclusie 

Al met al weinig onderscheidend hoe F
NV Bondgenoten als opdrachtgever binnen het schoonmaak segment optreedt. Is “schone schijn” niet beter op zijn plaats dan “schoon genoeg?”

 

G. van Alem BV Schoonmaak en Bedrijfsdiensten bevestigt bij monde van de heer Stefan Faaij (Operationeel Directeur) dat FNV Bondgenoten sedert 2003 een opdrachtgever is van zijn bedrijf. Van Alem is een middelgroot schoonmaakbedrijf en Faaij een enthousiaste directeur. Ooit bij FNV begonnen in één vestiging te Utrecht, waar Cap Gemini, de vorige huurder,/klant was, en Van Alem vervolgens mee verhuisde naar FNV Bondgenoten. De kennismaking beviel zo goed dat er geclusterd werd met als gevolg een raamovereenkomst met een behoorlijke omzet volume.

 

Het klopt volgens de heer Faaij dat zaken met betrekking tot MVO, milieu en arbeidsvoorwaarden/omstandigheden niet contractueel beschreven staan, zodat hij niet weet wat de wegingcriteria met betrekking tot de gunning destijds geweest zijn. Wel haast hij zich hieraan toe te voegen dat zijn bedrijf wel in de geest van deze regelgeving handelt. Ik heb geen reden om aan te nemen dat dit niet zo is, maar het blijft opmerkelijk dat dit niet vastgelegd is, daar waar FNV Bondgenoten beweert dat dit belangrijke criteria zijn.

Ronduit onjuist is de opmerking van Van Moort (FNV) dat bij de gunning van de schoonmaak ook de input van een prominent OR lid (vakbondsman) doorslaggevend is geweest. Van Alem heeft namelijk geen OR.

 

Uurtarief

Het uurtarief wat FNV Bondgenoten betaald (om commerciële reden publiceren we dit uurtarief niet) is niet bovengemiddeld, doch beweegt zich zelfs net onder het middensegment in de markt. De m2 prestatie valt als gemiddeld te kwalificeren. Het aanbod van Van Alem om de prijsverhoging in 2007 niet door te berekenen werd door FNV Bondgenoten met beide handen aangegrepen. Ook hier is derhalve sprake van een zekere bezuinigingdrift, zoals het witboek dit beschrijft. FNV Bondgenoten weet toch ook dat wijzigingen voortvloeiende uit de cao en/of sociale premies een aanpassing van het tarief rechtvaardigen?

 

Van Alem en FNV Bondgenoten hanteren het model dat niet gewerkte uren, bijvoorbeeld bij verlof of ziekte, opgespaard worden en besteed worden aan extra periodieke werkzaamheden.

Het bijhouden van deze “ uren spaarpot” wordt gedaan door Van Alem in goed wederzijds vertrouwen. Ongeveer de helft van de medewerkers van Van Alem hebben de opleiding gevolgd, er is sprake van een relatief laag personeelsverloop. Mogelijk ligt hieraan het enkele jaren betalen van de “tien euro toeslag” mede ten grondslag.

 

Multiservice

Er zijn proeven gedaan om met name in de vakbondcentra zogeheten integrated services in te voeren (branchevervaging weet U nog), dat wil zeggen naast het schoonmaken, ook verzorging koffie, preparen vergader faciliteiten, openen/sluiten etc. Dit is succesvol verlopen en wordt verder uitgewerkt.

 

Helemaal niet iets extra sociaals ontdekt? Ja, tijdens de afgegeven weeralerts van de laatste tijd werd vanuit FNV Bondgenoten aangegeven dat de schoonmaakmedewerkers niet hoefden te komen met behoud van salaris. Chapeau!!

 

Resumerend kunnen we niet anders concluderen dat FNV Bondgenoten in haar rol als opdrachtgever niet onderdoet voor de gemiddelde opdrachtgever in schoonmaak Nederland, waar zij nu juist het één en ander op aan te merken heeft. De keuze voor het schoonmaakbedrijf wordt bepaald vanuit historisch perspectief, de tevredenheid over de geleverde kwaliteit en mogelijk het feit dat de medewerkers van Van Alem in fel rode werkkleding rond lopen. Het rode (kabouter) leger…

 

*Stefan Faay van Van Alem heeft mij laten weten dat er binnen diverse kantoren in de ochtend/avonduren gewerkt wordt, dit gelet op de omvang van de projecten. Ook is er in sommige gevallen sprake van sleutelkantoren waarbij de medewerker zelf de werktijd regelt. In deze panden kan geen sprake zijn van full-time banen.”

 

Henk Cornelisse is directeur van Facility Specialists en lid van de redactieraad van Clean Totaal.

 

 

 

Lees ook van Henk Cornelise: 

Politici openhartig over schoonmaak

Laurel & Hardy in Schoonmakland  

Schoonmaak staat er gekleurd op

Zembla over schoonmaak

 

Video:

Wat vindt Henk Cornelisse van ISSA INTERCLEAN Amsterdam 2010?

 

Lees over Henk Cornelisse:

Henk Cornelisse in redactieraad Clean Totaal