De piek van coronabesmettingen in Nederland lijkt voorbij. De maatregelen worden langzamerhand versoepeld en organisaties en het bedrijfsleven openen langzaam weer hun deuren. Velen vrezen dat er een tweede golf van besmettingen zal ontstaan. Bent u als schoonmaakondernemer daarop voorbereid? Deze situatie leidt tot prangende vragen bij werkgevers. Hieronder gaan we in op de 5 belangrijkste aandachtspunten.
Door mr. Hella Vercammen, The Legal Company.
#1 Verschijningsplicht op het werk/object in tijden van corona
Op grond van de arbeidsovereenkomst is een werknemer uiteraard verplicht om naar het werk te komen om de bedongen arbeid uit te voeren, aangezien dat zo is overeengekomen. Dat is de plek waar u het werk uitvoert en organiseert. Voor kantoorpersoneel geldt: thuiswerken is geen verworven recht als dat niet structureel is afgesproken, maar enkel is gebeurd door de tijdelijke overheidsmaatregelen als gevolg van corona. In tijden van corona kunnen werkgevers dus ook vasthouden aan het werken op kantoor en de werkplek, zolang zij ervoor zorgen dat de richtlijnen van het RIVM (kunnen) worden nageleefd. Voor schoonmakers geldt hetzelfde, zolang de opdrachtgevers ervoor zorgen dat de richtlijnen van het RIVM (kunnen) worden nageleefd. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat het mogelijk moet zijn om 1,5 meter afstand te bewaren van elkaar.
Het benadrukken en herhalen van de algemene verschijningsverplichting aan de werknemers heeft vaak een averechts effect. Beter is het om mede te delen dat het veilig is op kantoor en/of bij het object. Dat het kantoorpersoneel weer naar kantoor kan komen en uw schoonmakers weer kunnen schoonmaken op het object. Immers de RIVM maatregelen worden in acht genomen. Raadzaam is dat er een protocol wordt opgesteld, waarin de maatregelen staan die de werkgever en de opdrachtgever neemt en welke maatregelen collega’s ten opzichte van elkaar in acht moeten nemen.
Ondanks het nemen van de RIVM maatregelen kunnen individuele werknemers het alsnog te gevaarlijk vinden om naar het werk/object te komen. Per geval moet men dan bekijken hoe daar het beste op te reageren. Ga bijvoorbeeld altijd eerst in gesprek om te vragen waar zij precies tegenaan lopen en om de angst weg te nemen. Ook kan men de werknemer aanbieden om vakantiedagen of onbetaald verlof op te nemen als ze niet ziek zijn, maar toch niet naar kantoor/het object willen komen.
Indien de werknemer hardnekkig blijft weigeren of misbruik van de situatie wordt vermoed, dan is het belangrijk om een officiële waarschuwing af te geven voor bijvoorbeeld het toepassen van een loonstop of zelfs voor ontslag. Bij dwang is natuurlijk altijd de kans aanwezig dat werknemers zich gaan ziek melden. In dat geval is het raadzaam om ons advies op te volgen onder aandachtspunt 2.
#2 Ziekmelding en corona
Wat te doen als een werknemer zich ziek meldt omdat deze niet naar kantoor/het object wilt komen vanuit angst voor besmetting, terwijl alle RIVM maatregelen in acht worden genomen? In zo’n geval zal de werknemer geen geldige reden hebben om thuis te blijven. Ook niet als de werknemer vanuit huis kan werken, maar de werkgever dat niet (meer) toestaat omdat de overheid dat niet langer meer adviseert wegens corona. Bij een dergelijke ziekmelding is het raadzaam om de werknemer direct op te roepen voor het spreekuur bij de arbo-arts en direct uw casemanager op de hoogte te brengen van de achtergrond. Strikt genomen is de werknemer niet arbeidsongeschikt en zal deze ook geen symptomen hebben dat er sprake is van een ziekte. Stress verschijnselen zouden nog wel een medische aanleiding kunnen geven aan de arbo-arts om een soort van time-out te geven. Echter, omdat de ziekmelding arbeidsgerelateerd is aan corona, zal dat tussen werkgever en werknemer moeten worden opgelost en kan dat ook niet heel lang door werknemer volgehouden worden. Werknemer zal dan toch weer in gesprek moeten gaan met de werkgever over het waarom. Weigert de werknemer dat overleg of is deze onbereikbaar dan is een waarschuwing voor loonstaking op zijn plaats. Bij hardnekkige blijvende weigering kan zelfs voor ontslag op staande voet op zijn plaats zijn. Vervolgens kan de werkgever de casemanager op de hoogte houden van de vorderingen en inhoud van de gesprekken. Op basis van die informatie zal de arbo-arts oordelen of de werknemer weer arbeidsgeschikt is of niet. Houd dus bij ziekmelding, ook flink de druk op de ketel binnen de mogelijkheden van het re-integratie traject.
#3 Corona hebben betekent niet automatisch arbeidsongeschikt zijn!
Een veelgehoorde misvatting is dat werknemers ziek moeten worden gemeld wanneer hij/zij het coronavirus heeft. Ziek melden mag alleen wanneer de werknemer als gevolg van de ziekte zijn werk niet kan doen. Als de werknemer besmet is, maar in principe wel in staat om zijn werk uit te voeren vanuit huis uit (kantoorpersoneel), dan mag de werkgever hem dus niet ziek melden. Zie ook onderstaand stroomschema.
#4 Het preventief testen van werknemers op het coronavirus
Zelf uw personeel preventief testen mag niet. Dit mag ook niet gedaan worden door uw opdrachtgevers. Als werkgever/opdrachtgever mag men ten eerste geen inbreuk maken op de lichamelijke integriteit van de werknemers, dus als zij dat niet willen dan kunnen zij niet gedwongen worden. Verder mag de werkgever/opdrachtgever geen medische gegevens van de werknemers verwerken. De werknemers mag dus niet gevraagd worden naar hun gezondheid en/of een test laten afnemen ter controle. De reden van een ziekmelding bijhouden mag ook niet. Zo is dat o.a. geregeld in de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).
De werkgever kan wel mét medewerking van het personeel door een (bedrijfs)arts het personeel laten testen op corona. Een andere optie is het meten van de temperatuur bij de ingang van het kantoor of het object. Temperaturen is echter ook niet zomaar toegestaan. Meestal verwerkt men ook hiermee medische gegevens. De AVG geldt alleen niet als alleen de temperatuur wordt afgelezen, maar daar verder niets mee gebeurt. Dus als de temperatuur niet wordt geregistreerd en ook niet in een geautomatiseerd systeem terechtkomt mag de werkgever of de opdrachtgever de temperatuur wel meten mits mét toestemming van de werknemer.
Weigert de werknemer zich te laten meten dan kan de werknemer de deur worden geweigerd. Vraag advies aan een arbeidsrecht expert indien u wilt weten wat in zo’n geval te doen met loondoorbetaling en waarschuwingen.
#5 Loondoorbetaling bij corona opgelopen tijdens vakantie in buitenland
Ten eerste kan men een werknemer niet verplichten om in Nederland te blijven zodra er vakantie wordt opgenomen. De werkgever moet wel alert zijn als de werknemers op vakantie gaan naar het buitenland. Vraag daarom bij de aanvraag van de vakantie waar de reis heen gaat in verband met de risico’s van besmetting. De werkgever heeft een wettelijke grondslag om die privé informatie bij de werknemer op te vragen. De werkgever dient immers de veiligheid op de werkvloer ter uitvoering van de arbeidsovereenkomst, te waarborgen. Ook heeft de werkgever daartoe een gerechtvaardigd belang ter bescherming van het bedrijf en opdrachtgevers tegen economische schade door grootschalige besmetting.
Gaat een werknemer op vakantie naar een land met een geel reisadvies, dan is het raadzaam om de werknemer schriftelijk te wijzen op het overheidsadvies: in Nederland blijven is het beste. Wanneer de medewerker corona oploopt tijdens zijn vakantie in dat land met een geel reisadvies, dan moet hij/zij zich ziek melden. Hij/zij moet daarbij zijn verpleegadres doorgeven. De vakantiedagen worden dan in principe als ziektedagen aangemerkt, tenzij de werknemer de vakantiedagen alsnog wenst opgenomen te zien. Dat kan een financiële achtergrond hebben, indien de loondoorbetaling bij ziekte minder is dan 100%. De loondoorbetaling an sich kan niet gestopt worden.
De zaak wordt anders wanneer een werknemer naar een land gaat met een oranje advies. U kunt uw werknemers in principe verbieden om op vakantie te gaan naar deze gebieden. Loopt de werknemer daar het coronavirus op, en/of moet hij verplicht in quarantaine, waardoor tijdige terugkeer niet mogelijk is, dan heeft de werknemer namelijk ook geen recht op loondoorbetaling. De werknemer heeft hier namelijk willens en wetens het risico gelopen van besmetting, zodat het niet kunnen werken door corona, voor zijn of haar risico dient te komen. Het beste is om de werknemers hier ook preventief op te wijzen en voor te waarschuwen. Een gewaarschuwd werknemer telt voor twee.
Wanneer de werknemer toch op vakantie gaat ondanks dat u dat verboden heeft of heeft gewaarschuwd voor de gevolgen bij besmetting, dan kunt u het beste een arbeidsrechtjurist inschakelen. Gaat u niet over tot ontslag, dan is het raadzaam om de werknemer 2 weken thuis te laten (in quarantaine), met het oog op de zorgplicht voor een veilige werkomgeving. Als de werknemer thuis kan werken dan zal het loon doorbetaald moeten worden. Kan dit niet? Dan heeft de werknemer mogelijk voor die tijd geen recht op loon. Vraag advies hierover in een individueel geval.
Vragen of advies?
Heeft u als schoonmaakondernemer vragen over het voorgaande of hulp/advies nodig? The Legal Company kan u hierbij uiteraard helpen. Neem dan contact met op via ons contactformulier.
De bedrijfsjuridische adviseurs van The Legal Company, Clean Totaal vakpartner, zijn gespecialiseerd in het arbeidsrecht, contractenrecht en ondernemingsrecht voor de schoonmaakbranche.
