Een carrière in de schoonmaak is allang niet meer een vluchtweg voor laagopgeleiden. Inmiddels is scholing van medewerkers de normaalste zaak van de wereld. Leuk zou het natuurlijk zijn als schoonmaak ook als een echt carrièreperspectief zou worden gepresenteerd in het reguliere onderwijs. Hoe hangt de vlag voor wat betreft dit onderwerp? Promoten vmbo-scholen schoonmaakwerk als zinvol en noodzakelijk? Leveren ze leerlingen af die bewust voor dit werkveld kiezen?
Door Leon van den Berg, redactielid Clean Totaal
Nog steeds wordt schoonmaak niet gezien als een sexy vak met toekomstperspectief. Vooral ouders houden een carrière daarin voor hun kind zo mogelijk tegen. De doorstroom van vmbo naar mbo was in 2014 dan ook teleurstellend. Er was in het totaal 1 assistent schoonmaak die doorstroomde. Mogelijk een wat vertekend beeld omdat de schoonmaak vaak worden ondergebracht bij een afdeling Afbouw, hout en onderhoud. Ook daar is het beeld echter niet zo positief. Het gaat maar om enkele leerlingen die doorstromen. Er lijkt dus nog een hele weg te gaan alvorens schoonmaak op vmbo-niveau een serieuze optie wordt.
Praktijkonderwijs
Maar er is ook positief nieuws, aldus Gert de Graaf verantwoordelijk voor marketing en sales bij SVS. Dat betreft kinderen die in het praktijkonderwijs terecht komen. De Graaf: “Voor hen is het vmbo een stap te ver. In deze groep is de uitstroom naar de schoonmaak een serieuze optie die zeker kans biedt op een goede toekomst met betaald werk. Deze leerlingen komen in BOL of BBL-traject terecht.”
Ander hekel punt is dat het voor ROC’s nauwelijks rendabel is om een mbo-1 opleiding voor de schoonmaak te organiseren. De Graaf: “Dat heeft te maken met de bekostigingsstructuur. Vaak zullen ze met moeite het voor een kostendekkende exploitatie benodigde minimum aantal leerlingen bijeen kunnen brengen. Krijg je dan ook nog eens te maken met uitval, dan wordt een opleiding al snel verliesgevend en zal een ROC liever investeren in opleidingen die wel rendabel zijn”.
Indirecte instroom
Gerard Spoor van Carling opleidingen herkent dit wel. “Je zult niet veel 17-18 jarigen vinden die spontaan een carrière in de schoonmaak kiezen. Het is voor ROC dan ook lastig om een mbo-1 opleiding te vullen. Trots op het vak ontstaat ook meer op mbo-2 niveau waarin een zekere mate van specialisatie plaatsvindt. Omdat er maar relatief weinig mensen van mbo-1 niveau de capaciteiten hebben om daarnaar door te stromen, zal het nog lastiger zijn om die opleidingen van de grond te krijgen.”
Volgens Spoor is er wel veel instroom vanuit schoonmaakbedrijven en de sociale werkplaatsen. “Het gaat dan echt om substantiële aantallen studenten. Dat wordt allemaal heel serieus aangepakt. Het probleem zit hem denk ik mogelijk in het voortraject op vmbo – waar ik overigens zelf geen ervaring mee heb – waarin schoonmaak niet als beroepsrichting gepromoot wordt.”
Belronde vmbo instellingen
Clean Totaal benaderde een aantal vmbo instellingen met de vraag wat zij doen met schoonmaakonderwijs. De antwoorden zijn beeldbevestigend.
ONC in Zoetermeer. “Wij bieden schoonmaak niet als vakrichting aan. Leerlingen op onze school kiezen bijvoorbeeld voor een carrière in de richtingen Zorg en Welzijn of Economie en stromen dan zo mogelijk door naar het mbo. Dat betekent dat ze op voorhand niet kiezen voor een carrière in de schoonmaak. Zoiets zou wel mogelijk zijn op een vmbo die een richting facilitair management aanbiedt, maar dat doen wij op onze school niet.”
HN werkman college afdeling vmbo Groningen: “Wij hebben tegenwoordig alleen nog maar de theoretische leerweg binnen onze school. Vroeger hadden wij wel echt vakonderwijs.”
Daaf Gelukschool Haarlem: “Wij hebben vmbo-theorie en kader richtingen maar richten ons niet op het schoonmaakvak. Daarvoor moet u bij het praktijkonderwijs zijn.”
Noorderpoort Groningen: “Wij hebben op vmbo-niveau geen schoonmaak als aparte vakrichting, al zal het onderdeel schoonmaak binnen horeca wel aan bod komen. Ik denk dat u voor het schoonmaakvak echt bij het praktijkonderwijs in Stadskanaal zou moeten zijn.”
Conclusie
In de praktijk valt de rol van het vmbo behoorlijk tegen. Het komt erop neer dat het vmbo zich feitelijk van deels van de ‘handjesvakken’ heeft teruggetrokken en dat heeft uitbesteed aan het praktijkonderwijs.
Schoonmaak speelt sowieso geen rol van enige betekenis in het curriculum en wordt als vakrichting absoluut niet gepromoot. Vreemd, want detailhandel wordt wel als richting aangeboden (sector economie), terwijl de verdiensten in deze sector vaak lager zijn dan in de schoonmaak.
Het lijkt een beetje op het aloude verhaal dat onderwijs achter de feiten aanhobbelt en een weg bewandelt die niet aansluit bij wat de samenleving/bedrijfsleven vraagt. Dat is al jaren een klacht vanuit de technische sector en helaas kennelijk dus ook van toepassing op onze branche.
