Dagvoorzitter Nico Lemmens loodste het publiek vakkundig door de middag.
10 april jl organiseerde VSR (vereniging Schoonmaak Research) een seminar onder de titel “Mens of machine in schoonmaakbranche”. Met machine werd hier, zo nu blijkt, een fysieke intelligente robot bedoeld. Eentje die, in een pessimistisch scenario, de schoonmaker vervangt. Eentje die, in een positief scenario, de schoonmaker laat opschalen naar een hoger niveau van bijvoorbeeld proces operator. Een arbeidssocioloog en een trendwatcher mochten het in grote getale toegestroomde publiek (de zaal was rijkelijk gevuld) uit de doeken doen wat ons maatschappelijk op dit vlak allemaal te wachten staat. Ter lering maar zeker ook ter vermaak.
Door Koos van der Lei, lid redactie Clean Totaal
Na koffie en welkomstwoord van voormalig ISS Customer Relations manager Nico Lemmens, die tegenwoordig eigenaar is van PR & adviesbureau Assist42, kon het vuurwerk beginnen. Als eerste was arbeidssocioloog Fabian Dekker aan de beurt. Dekker doet onderzoek naar ontwikkelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt en publiceert daar regelmatig over. Wat is de impact van robottechnologie op de toekomst van werk? Dekker toonde uitkomsten van een aantal gerenommeerde onderzoeksbureaus die, op z’n zachts gezegd, geen eenduidig antwoord geven op de vraag of robotisering arbeidsplaatsen creëert dan wel vernietigd. Conclusie: ‘we weten het gewoon niet’. Taken verdwijnen maar er komen ook nieuwe beroepen bij.
Duur en beperkt
Feit is wel dat er wereldwijd gezien steeds meer robots verkocht worden. Maar robots zijn (nog) duur en de technologisch mogelijkheden beperkt. Voorlopig presteert de mens op veel vlakken nog altijd beter. Denk aan de eigen kapper of een metselaar in de bouw. Dit neemt niet weg dat robots steeds intelligenter worden en wel degelijk (routinematige) taken van mensen overnemen. Als voorbeelden noemde Dekker de Rotterdamse haven waar robotisering steeds verder oprukt en de fysieke kraanwerker verdringt. Of aan warehousing, zoals bij Amazon, waar robots een groot deel van de taken van de traditionele magazijnmedewerker hebben overgenomen.
Robots maken angstig aldus Dekker. En dan met name bij mensen die lager dan gemiddeld zijn opgeleid. Ze worden argwanend bekeken met een negatieve impact op de werkgelegenheid. Maar zodra mensen eenmaal samenwerken met robots neemt de koudwatervrees af. Als lichtend voorbeeld refereert Dekker aan Volkswagen waar onder het credo ‘co-creatie’ mens en machine succesvol en complementair samenwerken. Want dat is wel een absolute voorwaarde. Mensen moeten betrokken worden bij innovatietrajecten. Co-creatie, vergeet u de term niet.
Grote bubbel
Maar wat zegt dit alles over de arbeidstoekomst in de schoonmaker? De bevrijdende conclusie luidt ‘dat we het domweg niet weten’. En zolang Dekker robotisering in z’n geheel typeert als een bubbel (!), dan zal dat in onze beleving zeker voor het schoonmaakvak gelden.
Als redactienoot willen we hieraan toevoegen dat wereldwijd het aantal operationele robot schrobzuigers in een daarvoor specifiek geëigende omgeving (nog) minimaal is en dat het werk dat ze uitvoeren slechts een fragment van het totale schoonmaakwerk behelst. Een robot zal in onze beleving een schoonmaker niet snel vervangen, evenals dat van de kapper en de timmerman. Let wel, we hebben het hier nadrukkelijk niet over automatisering en digitalisering van het schoonmaakvak en de processen daaromheen. Hier valt, ook op relatief korte termijn, wel degelijk een wereld te winnen.
Trendwatcher aan het woord
Daarna was het tijd voor het onderdeel vermaak. Trendwatcher Marcel Bullinga, aangekondigd als de man die in ruim 20 jaar honderden keynotes heeft gegeven voor opdrachtgevers in binnen- en buitenland, imponeerde het publiek met een gelikte voorstelling over de vraag of we wel ‘future proof’ zijn. Hoe ziet de wereld eruit in 2030? Welke banen zullen verdwijnen en welke zijn de banen van de toekomst? Bullinga voorspelt de toekomst aan de robot en de superprofessional. De schoonmaker moet zelf meebouwen aan deze robots die hun superhulpjes moeten gaan worden. Hoe zou dat er in concreto dan uit moeten gaan zien in 2030? Helaas komt onze trendwatcher hier niet veel verder dan een YouTube filmpje van Electrolux uit 2013 waar we een zwerm vliegachitge mini-drones een ruimte zien inventariseren en reinigen.
Ergo, een erg leuke voorstelling die het goed zou doen op ieder bedrijfsuitje maar verder weinig houvast biedt in het kader van een VSR meeting. Een ieder die geïnteresseerd is in de toekomstvoorspellingen van deze trendwatcher adviseer ik zijn YouTube filmpjes te bekijken. Inhoudelijk valt dit echt buiten het kader van Clean Totaal.
Slotsom
Als afsluiter van het officiële deel van het programma werden er op interactieve wijze 10 vragen gesteld aan het publiek waar verder weinig spannends over te melden valt behalve dan het feit dat robots een unieke kans zijn voor de schoonmaak maar dat vervolgens erg moeilijk is hier concreet invulling aan te geven.
En dat brengt ons bij de conclusie over deze luchtige VSR middag. In ieder geval hebben we mogen horen dat het met de robotisering binnen het schoonmaakvak niet zo’n vaart zal lopen. Het overgrote deel van het schoonmaakwerk valt domweg heel moeilijk te robotiseren. Daarnaast, als het dan al op implementatie aankomt, doe het vooral samen, mens en machine. Co-creatie.
Arbeidssocioloog Dekker was leerzaam, trendwatcher Bulling absoluut amusant met stof tot nadenken maar met een schrale houvast richting de toekomst van het schoonmaakvak. Want voorspellen blijft moeilijk, zeker als het over de toekomst gaat.
Robot en schoonmaak: één grote bubbel?!
