De door initiatiefnemer Minister Stef Blok (VVD) en vervolgens door coalitiegenoot Minister Lodewijk Asscher (PvdA) omarmde plannen voor het oprichten van een Rijksschoonmaakorganisatie(RSO) blijkt het gevolg van ordinaire handjeklap politiek. Zoveel blijkt uit een verslag van een in eind juni jl. gehouden overleg over de Rijksdienst, welk verslag in het bezit is van de redactie van Clean Totaal. Politiek succes over de rug van de schoonmakers? Wij onthullen dit op Prinsjesdag. Lees mee en oordeelt uzelf.
Door Henk Cornelisse, lid redactie Clean Totaal
Overleg Rijksdienst
Op het eind juni 2014 gehouden overleg van de Vaste Kamer Commissie Wonen & Rijksdienst stond de RSO prominent op de agenda. Aan dit overleg namen achtereenvolgens deel Minister Stef Blok, Helma Lodders (VVD, voorzitter), Ronald van Raak (SP), Gerard Schouw (D66), Jaco Geurts (CDA), Albert de Vries (PvdA) en Perjan Moors (VVD).
Loftuitingen
Partijen rolden over elkaar heen om vooral niet te vergeten hun respect voor de schoonmakers uit te spreken, want ja, ze beseffen dat dit ook vastgelegd wordt. Enkele citaten illustreren dit:
Geurts (CDA): “ De CDA-fractie, en ik zeker, heeft grote waardering voor de schoonmaakbranche en voor de werkzaamheden die deze verricht.”
Schouw (D’66): “We hebben het al gehad over de schoonmakers. Die zijn heel belangrijk“ en “…de SP creëert een valse tegenstelling, alsof de markt onfatsoenlijk omgaat met zijn mensen. Daarvoor zie ik geen bewijs. Dat is ook nooit geleverd.”
Van Raak (SP): “Ik heb de Minister gecomplimenteerd met het feit dat hij voor de mensen voor wie hij verantwoordelijk is, gezonde arbeidsomstandigheden wil, alsmede perspectief op baanzekerheid, ontwikkelingskansen, goede arbeidsvoorwaarden, loondoorbetaling bij ziekte, ziektekostenvergoedingen en het combineren van arbeid en zorg. En misschien wil hij ook mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt in dienst nemen.”
Goed dat weten we dan ook weer. Maar heeft de besluitvorming over RSO in het teken van deze waardering gestaan of voeren de politieke belangen hierin de boventoon?
Politieke belangen
Wij moeten concluderen dat het overleg vooral over de politieke belangen handelde. Duidelijk blijkt dat de VVD fractie faliekant tegen is, maar zich gegijzeld voelt door eerdere afspraken uit het regeerakkoord. De VVD sluit echter niet uit dat een volgend kabinet weer besluit tot uitbesteden van de schoonmaak. D66 en CDA zijn tegenstanders van het inbesteden van de schoonmaak en SP en PvdA tonen zich duidelijk voorstanders. Uit het verslag kan afgeleid worden dat het politiek belang bij onze geachte afgevaardigden klaarblijkelijk voor het menselijk belang gaat.
Veelzeggende passages
Wij bieden u een inkijkje in dit overleg aan de hand van enkele veelzeggende passages uit het verslag over het RSO overleg:
Schouw (D66): “De Socialistische Partij doet verwoede pogingen om het succes van de Partij van de Arbeid op dit punt naar zich toe te halen.”
Van Raak (SP): “Ik hoef niks af te pakken van mijn linkse vrienden. Wij trekken hierin als linkse vrienden samen op.” En “…het is een heel slechte zaak dat steeds meer taken bij de overheid, waaronder het schoonmaakwerk, worden uitbesteed. Het treft mensen die werken in de organisatie en dus bij de organisatie horen. Voor D66 is het vloeken in de kerk, voor mij is het onzindelijk om de mensen niet in rijksdienst te nemen.”
Geurts ( CDA): “Je zou denken dat het kabinet grote schoonmaak wil houden . De CDA-fractie vraagt zich echter af of dit wel nodig is. Het CDA staat voor een kleine overheid en voor een samenleving die zelf verantwoordelijkheid heeft en kan nemen. Het is er geen voorstander van dat de overheid alles naar zich toe trekt, noch dat alles wordt overgelaten aan de markt.”
De Vries (PvdA): “Wil het CDA de mensen in het facilitaire bedrijf niet als collega’s? Moeten de mensen aan de onderkant van de markt dan maar ingehuurd worden tegen de laagste prijs?”
Geurts (CDA): “ Bij een privaat bedrijf kan men ook trots zijn op zijn werkzaamheden. Dat gebeurt ook. Ik heb in een privaat bedrijf zelf ook schoonmakers in dienst genomen. Die horen bij de bedrijven en kunnen trots zijn op het bedrijf waarvoor zij werken. Je hoeft hen echter niet toe te voegen aan de overheid, als de markt het zelf kan. Dit is een onderdeel dat de markt heel goed zelf kan. Waarom moet je het dan naar de overheid halen?”
Moors (VVD): “De VVD is voor een kleinere overheid en het inbesteden van de schoonmaakdiensten ligt dan ook niet voor de hand. We voelen ons echter gebonden aan het regeerakkoord”.
Schoonmaak als speelbal
Schouw (D66) is blij dat de VVD-fractie zegt dat een RSO niet haar wens is, maar dat het een politieke deal is die zij moet nakomen. Zijn vraag is echter of het voor de VVD voorstelbaar is dat een dergelijke deal in een nieuwe coalitie weer kan veranderen.
Moors (VVD) stelt dat hij niet over een glazen bol beschikt, maar geen kabinet besluit eeuwig is en hij niet vooruit wil lopen op een volgende regeerperiode. ”In het verleden hebben de schoonmakers ook in dienst van de overheid gewerkt. Toen is op enig moment besloten dat het werd uitbesteed. Nu wordt dat besluit omgedraaid.”
Geurts (CDA) kwalificeert dit als jojobeleid, waarop Moors reageert dat er nieuwe uitspraken van de Kamer kunnen komen, als er andere meerderheden in de Kamer zijn. De VVD heeft nu een afspraak gemaakt met haar coalitie partner. Moors zegt hier verder over: “Wij hebben afspraken gemaakt in een regeerakkoord. Ik zou ook niet blij zijn als de PvdA ineens andere meerderheden vond en zich dan niet aan het regeerakkoord zou houden.”
Van Raak (SP) vraagt zich af of het netjes is dat er politieke spelletjes worden gespeeld over de ruggen van de schoonmakers. Dat gebeurt volgens hem namelijk. Er wordt gezegd dat we het gaan doen en vervolgens schaffen we het weer af.
Moors (VVD) legt de bal nu volledig bij de PvdA: “Ik bestrijd dat er politieke spelletjes worden gespeeld over de ruggen van de schoonmakers. De PvdA wil het besluit graag nemen. Er zijn afspraken over gemaakt in het regeerakkoord. Het heeft niets te maken met politieke spelletjes over de ruggen van de schoonmakers. Het is gewoon een deal die de VVD met de PvdA heeft.”
Schouw (D66) zegt dat hij vreest dat de politieke meerderheid voor het weer in dienst nemen van de schoonmakers gekocht is. “We hebben van VVD en PvdA gehoord dat het een politieke deal is. Het is een politieke afspraak die natuurlijk direct zal vervallen bij een eventueel volgend kabinet. Op deze manier wordt er valse hoop gewekt. Dat is niet verstandig.”
Begrijpt u het nog? Er wordt telkens gesproken over een deal, terwijl dit het belang van vele, vele schoonmakers betreft!
Kostenaspect
Ook over het kostenaspect met betrekking tot de inrichting van RSO verschillen de partijen aanmerkelijk van inzicht
D66 stelt dat het 14 a 15 miljoen euro aan extra kosten impliceert. PvdA spreekt tegen dat het allemaal zo veel duurder is. Die verhalen verschijnen volgens De Vries door belanghebbenden in de pers. Bovendien heeft, naar de mening van de PvdA, de Minister de afspraak met de ministeries gemaakt dat zij het binnen hun eigen begrotingen moeten oplossen.
SP weet niet wanneer RSO van start gaat en welke status aan de schoonmaker toegekend wordt.
Van Raak (SP) vraagt aan Blok: “Wanneer gaat het allemaal gebeuren? De huidige contracten worden gerespecteerd. Het kan dus maximaal acht jaar duren. Dan zitten we in 2022. Toch niet pas in 2022? Dat kan ik mij niet voorstellen. Worden de mensen ook ambtenaar? Is het niet mogelijk om de mensen onder te brengen in de organisatie waarvoor ze werken, in plaats van in een aparte rijksdienst?”
Minister Blok biedt gelijk duidelijkheid: “Het schema in de business case laat zien dat er vanaf 2015 mensen in dienst van RSO komen, dus niet vanaf 2022. Daarna bouwt het geleidelijk op. Het is zuiver om bestaande contracten uit te dienen.” De heer Van Raak vroeg of de mensen die de schoonmaak bij het Rijk doen, ook ambtenaren worden. Dat wordt door Blok met een 'ja' bevestigd.
Overige reacties Minister Stef Blok
Alles gehoord hebbende komt Stef Blok met enkele uitspraken die we de lezers zeker niet willen onthouden. Zo zegt hij:
“Bij een compliment in de politiek voel je je altijd een beetje in de positie van de zestienjarige dochter die met een vriendje thuiskomt, veel complimenten van haar vader krijgt en denkt: wat zou hij hiermee bedoelen? Bij een aantal complimenten (in deze discussie) had ik echt het gevoel dat de Kamer vond dat het vriendje mocht blijven. Dus dank daarvoor.”
De Minister laat weten geen garanties te bieden aangaande de overname personeel:
“Dat er geen garantie gegeven wordt voor de overname van personeel, betreft een feitelijke constatering. De juridische verplichting bij aanbesteding geldt in dit geval namelijk niet. Het zal sowieso minder zijn, omdat het Rijk in de tussentijd fors aan het krimpen is qua hoeveelheid kantoren en personeel. Er lopen twee operaties door elkaar, maar per saldo wordt het allemaal kleiner. Wat de schoonmaak betreft, heb ik al bevestigd dat een en ander kostenneutraal is, exclusief de transitiekosten. De transitiekosten kan ik echt niet kostenneutraal maken.”
Volgens de redactie zou een beroep op OVO (Overgang van Onderneming) via de Rechter in dit geval wel degelijk kansrijk zijn. Binnenkort komt Clean Totaal op dit onderwerp terug middels een webinar (Google Hangout).
En over het antwoord op de vraag wie de touwtjes bij de RSO echt in handen krijgt bestaat ook geen enkele twijfel. Blok: “Het Ministerie van Sociale Zaken zal leading zijn bij de shared service organisatie schoonmaak.”
Sociale Zaken
Uiteraard vroegen wij Minister Lodewijk Asscher naar de voortgang van de RSO. Wij wilden u als lezer graag informeren over de handige stand van zaken.
Zijn woordvoerder laat ons echter weten: “Het is niet netjes gedurende het proces er dieper op in te gaan. De stellingen die u deponeert, dat de bonden zich tegen de voortgang van bepaalde zaken binnen RSO zouden verzetten en uitspraken dat de overheid de laatste jaren de schoonmaak te goedkoop heeft ingekocht, zijn niet waar. Er wordt constructief overleg gevoerd. De doelstellingen van het kabinet zijn, denk ik, helder gecommuniceerd. Nu nemen we de uitwerking ter hand. Daar kunnen we over praten als daar knopen over doorgehakt zijn.”
Zoals bekend zitten de bonden (CNV, FNV en Ambtenarenbond) aan tafel om hun invloed uit te oefenen op het arbeidsvoorwaardelijke deel en om knelpunten hierbij te inventariseren. Immers de loonschalen 1 & 2 zijn binnen de Rijksoverheid nog niet gevuld en voorts is er bij de Rijksoverheid sprake van andere secundaire arbeidsvoorwaarden dan bij de reguliere schoonmaak cao. Volgens insiders verlopen de gesprekken hierover tot dusverre constructief. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Achterhoedegevecht
De conclusie lijkt gerechtvaardigd om te stellen dat alle verzet en alle tegenargumenten vanuit de werkgevers tegen het destijds voorgenomen besluit tot het oprichten van RSO, de quasi interesse van de Kamerleden om deze tegenargumenten te vernemen, de bezoeken van Hans Simons aan de Kamerleden bij voorbaat nutteloos waren. De politieke belangen voortvloeiende uit het regeerakkoord tellen immers uitsluitend. Of zoals Ron Meijer van FNV Bondgenoten het steeds formuleerde: Het tegenhouden van de RSO was slechts een achterhoedegevecht.
We zijn benieuwd naar uw mening!
Lees ook: Inbesteden Rijksschoonmaak politiek hamerstuk
