Nu geen woorden meer maar daden

Een Code Verantwoordelijk Marktgedrag in de Schoonmaak- en Glazenwasserbrache is er niet van de ene op de andere dag. Al eerder berichtten we hierover op deze site. Op 21 juni kwam het tot een feestelijke ondertekening in Fort Voordorp in Groenekan. Helaas hadden niet alle ondertekenaars van de opdrachtgeverszijde de moeite genomen om daadwerkelijk persoonlijk aanwezig te zijn. 

 

Onder leiding van presentatrice Chimène van Oosterhout (bekend van de Tros en Veronica en als soapactrice) ontspint zich een levendig vraaggesprek aan de hand van een aantal stellingen. De basis van deze stellingen wordt gevormd door een korte inleidende video waarin schoonmakers, leidinggevenden en opdrachtgevers aan het woord komen. Achter de tafel nemen in wisselende samenstellingen plaats: Commissievoorzitter Kees Blokland, Cynthia Kerkhoven en Ineke Buist (schoonmaaksters), Mirjam Hoekstra (Erasmus MC), Hans Simons (OSB), Anja Jongbloed (FNV-Bondgenoten), Bert Bokma (Univé) en André de Reus (Atir).

 

Blokland begint met een korte uiteenzetting van de redenen waardoor de code ontstaan is. “Het is vooral de slechte financiële ontwikkeling op de schoonmaakmarkt en de daaruit voortvloeiende druk op de schoonmakers die de aanleiding zijn. Ik ben er echt van geschrokken hoe slecht schoonmakers gewaardeerd worden, ook in financieel opzicht. De code is een eerste aanzet om de negatieve spiraal in de branche te doorbreken.” Kerkhoven –die als bondslid een grote rol in de stakingen van 2010 heeft gespeeld- is het met Blokland eens. “Ik heb de situatie in de ruim twintig jaar dat ik in de schoonmaak werk, steeds verder zien verslechteren. Nu hebben we eindelijk iets op papier dat het tij kan keren. Het is echt een grote stap, maar ook maar een eerste stap in de richting tot verbetering. Het is een uitdaging, maar we moeten nog wel bezien hoe een en ander uitpakt.” Er is volgens Blokland wel een stok achter de deur. “Samen met de vakbond houden we toezicht op de ondertekenaars. Als het goed gaat, daar zijn gelukkig al voorbeelden van, melden we dat. Als het slecht gaat, zullen we dat ook met naam en toenaam melden.”

 

Vervolgens komen de stellingen aan bod. De eerste heeft te maken met respect: ‘Schoonmaakmedewerkers verdienen respect, maar krijgen ze dat ook?’ Hoekstra vindt respect erg belangrijk: “Natuurlijk verdienen schoonmakers respect. Zonder hen kan ons ziekenhuis niet draaien omdat bijvoorbeeld de OK’s niet functioneren. Respect is een natuurlijke zaak, die echter wel van twee kanten komt. Je krijgt pas respect als je dat ook aan anderen geeft. In ieder geval proberen wij de schoonmaak en het belang ervan zichtbaar te maken.” Buist geeft aan dat de praktijk weerbarstig is: “Het is lastig om goed te communiceren met de opdrachtgever omdat dit zelden direct verloopt. Meestal wordt iets door een hoger geplaatste (niet) geregeld. Er is dus geen directe communicatielijn met ons, zodat we niet alert kunnen inspringen op situaties. Dat krijgen wij weer op ons brood en dat leidt tot minder respect voor ons en ook tot minder motivatie.”

 

De tweede stelling gaat ervan uit dat schoonmakers zich meer verbonden voelen met hun object dan met hun werkgever. Dat blijkt niet zo te zijn. Men is zeker trots op de plaats waar gewerkt wordt, maar verliest nooit de eigen werkgever uit het oog. Ook Buist is trots op haar werk, maar geeft wel aan dat de mate ervan verschilt. “Je hebt meestal meer objecten. De objecten waar je de meeste waardering oogst en waar je echt als onderdeel van de medewerkers van de opdrachtgever wordt gezien, werken het prettigst en leveren je ook de meeste voldoening op. Veel van de zaken die in de code worden geregeld zijn daar feitelijk al min of meer praktijk. Er is echter een groot verschil tussen opdrachtgevers en dus verschillen in betrokkenheid van de schoonmakers bij een object.” Bij die trots hoort volgens Hoekstra ook eigenwaarde door goede scholing: “Die is niet alleen essentieel voor de schoonmaker zelf, maar ook voor ons. Goed Nederlands spreken is een voorwaarde om in ons ziekenhuis te werken. Je bent vaak het eerste aanspreekpunt voor patiënten.” Kerkhoven voegt daaraan toe dat goede scholing ook een stuk veiligheid is: “Als je de etiketten van de schoonmaakmiddelen niet kunt lezen, heb je echt een probleem.”

 

Simons en Jongbloed buigen zich over de derde stelling ’Aandacht voor menselijkheid is een zaak van opdrachtgever- en nemer.’ In het filmpje geeft een medewerker van Schiphol aan dat schoonmakers door het hele proces heen lopen en dat ze ook gezien mogen worden. Letterlijk: “We verstoppen geen schoonmakers”. Kerkhoven geeft aan dat dit prachtig is, maar dat je wel voldoende tijd, middelen en aandacht moet krijgen om je werk te doen. Simons wijst erop dat dit nu juist een kern van de code is. Opdrachtgevers en -nemers kunnen problemen niet meer op elkaar afschuiven en zich dus niet meer verstoppen om hun verantwoordelijkheid te ontlopen. Hij hoopt dat over vijf jaar de code tot het verleden behoort omdat het naleven van de waarden die eraan ten grondslag liggen een normale zaak zijn geworden.

De hiermee in verband staande vierde stelling legt de bal ook bij de schoonmaker. Die is verantwoordelijk voor de geleverde kwaliteit van het schoonmaakwerk. Jongbloed bevestigt dit, maar geeft ook aan dat daarvoor wel voorwaarden zijn. “Iedereen die potentieel heeft kan doorgroeien, mits er voldoende opleidingsmogelijkheden zijn. Je moet wel weten wat je doet om de juiste kwaliteit te leveren. En kwaliteit wil zeggen dat de werkgever er ook voor moet zorgen dat mensen de taal voldoende beheersen en dat er een beleid is om ziekteverzuim te voorkomen. Opleiding is heel belangrijk, want het betekent ook dat je investeert in de volgende generatie. Als je beter bent opgeleid kun je jouw kinderen helpen met huiswerk.” Kerkhoven heeft in haar werkzame leven bijna alle mogelijke opleidingen al gevolgd. “Je moet als schoonmaker ook wel je kansen grijpen als die geboden worden. Ik vind dat je gewoon verplicht bent om opleidingen te volgen als dan mogelijk is.” Daar zit echter wel een probleem volgens Jongbloed. “Als je twee tot drie banen moet hebben om voldoende inkomen te krijgen, heb je geen tijd en geld over om te scholen. Als ouder kom je dan voor een dilemma: scholing voor jezelf of een schoolreisje voor je kind. De keuze is dan duidelijk.”

 

Bokma en De Reus nemen het thema samenwerking voor hun rekening. De Reus reageert op de stelling ‘Betere kwaliteit behaal je alleen als partijen betrokken zijn bij schoonmaakcontracten’. “Er is een grote afstand tussen de schoonmakers op werkvloer en de mensen die de contracten afsluiten: het management van de eigen werkgever en dat van de opdrachtgever. Het is een illusie om te denken dat mensen die op directieniveau functioneren nog een goed beeld hebben van wat schoonmaak op de werkvloer betekent. Die deskundigheid zit bij de schoonmakers en die moet je dan ook raadplegen. Nu is een contract nog maar al te vaak een zo juridisch waterdicht mogelijk aftimmeren van afspraken en is schoonmaakkennis ondergewaardeerd.” Bokma voegt toe: “Er moet een balans zijn tussen prijs en geleverde goede kwaliteit. Er is echter nog een ander punt: er wordt niet gecommuniceerd. Ik werk nu ruim een jaar in het facilitaire management van ons bedrijf en in die tijd is er geen inhoudelijk contact geweest met ons schoonmaakbedrijf. Het enige contact was met een ander bedrijf dat wilde weten waarom zij de pitch niet hadden gewonnen. Schoonmaakbedrijven mogen ook zelf wel eens proactief zijn en niet altijd afwachten totdat wij met een eventuele klacht of vraag komen.” Simons stelt dat juist het bevorderen van die onderlinge communicatie een speerpunt in
de code is waarin hij heilig gelooft. Jongbloed geeft ook aan dat een deel van de problemen zit in de manier waarop personeel wordt aangenomen: “Schoonmakers worden ingehuurd via inkoop in plaats van de HR-afdeling van de opdrachtgever. Inkopers hebben eerder een financieel uitgangspunt dan een communicatief wat HR-professionals wel hebben.”

 

De rol van de code in het bewust zijn van alle betrokkenen van de eigen rol en verantwoordelijkheid binnen het proces, levert nog discussie op. Volgens Bokma zou je als je goed met elkaar in gesprek bent, de code steeds minder nodig hebben. De code is dan een integraal onderdeel van het contract. Simons is het daarmee eens. “We zijn bezig met een OSB-keurmerk. Als je daarvoor gaat, onderteken je meteen het contract en leg je jezelf dus verplichtingen op. Ik verwacht dat het naleven van de code binnen afzienbare tijd de gewoonste zaak van de wereld is. We hebben ons nu vastgelegd in de code en bepaald dat we in de branche gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Ik zie geen weg meer terug.” Kerkhoven moet het nog zien: “Ik zie de waarde van de code, maar met alleen erover spreken komen we er niet. Geen woorden dus, maar daden!” Blokland is heel beslist: “Het moet, kan en gaat gebeuren!” Jongbloed wijst nog even op de problemen met de NMa. “Men huivert daar onterecht voor een minimumprijs in relatie tot de code. Ik vind zo’n minimumprijs wel verdedigbaar omdat de winst die daarmee behaald wordt niet verdwijnt in de zakken van de schoonmaakbedrijven, maar daadwerkelijk ten goede komt aan de arbeidsmogelijkheden van medewerkers. Daar zou toch oog voor moeten zijn.”

 

Aan het einde van de bijeenkomst loodst Chimène van Oosterhout vakkundig de ondertekenaars naar het ondertekeningdocument. Iedereen krijgt vervolgens kort het woord om het belang van de code voor hun organisatie te benadrukken. Een mooie wens komt van een vertegenwoordiger van een mkb-bedrijf. Hij hoopt dat er vele mkb-ers zijn voorbeeld zullen volgen. Een goede wens, want in de code is juist deze sector nog nauwelijks betrokken. Tot slot draagt commissievoorzitter en publicerend dichter Blokland nog een speciaal door hem voor vandaag geschreven gedicht voor waarin de waarde van de schoonmaakster uitstekend tot zijn recht komt.

 

Lijst van ondertekenaars:

 

Reageren? redactie@www.cleantotaal.nl

 

Bekijk hier de foto’s van de ondertekening