Meer dan twee jaar lang gold het advies thuis te werken om zo de verspreiding van corona tegen te gaan. Zoals bekend is dit advies recent ingetrokken. Volgens minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn we op een kantelpunt beland: van het dringend advies tot thuiswerken om besmettingen tegen te gaan, naar de keuze of je naar kantoor gaat of thuis werkt. De komende periode biedt volgens haar de ruimte om over te gaan op hybride werken. De minister roept werkgevers en werknemers op om daar goede afspraken over te maken en werkt aan een Agenda voor de toekomst. Dat schrijft zij op 21 maart in een brief aan de Tweede Kamer.
Door Henk Cornelisse, redactielid Clean Totaal
Na twee jaar van veelvuldig thuiswerken in het kader van de pandemiebestrijding, willen veel werkgevers en werkenden volgens de minister ook in de toekomst inzetten op hybride werken (future of work). De positieve ervaringen van die afgelopen twee jaar willen werkenden en werkgevers naar haar mening graag behouden. De minister wil de komende jaren stimuleren dat deze verandering in de manier waarop we het werk organiseren (combinatie van thuis en op locatie werken) structureel vorm krijgt.
Hybride werken
Werkenden kunnen nu in overleg met hun werkgever bespreken waar zij willen werken en velen willen blijvend (deels) thuis blijven werken. Zij zijn thuis productiever, hebben geen reistijd meer en kunnen werken werk en privé gemakkelijker combineren. Tegelijkertijd heeft regelmatig op kantoor zijn ook voordelen: je spreekt je collega’s vaker en makkelijker, komt makkelijker samen als team en er is een duidelijker onderscheid tussen werk en thuis. Werkgevers zien ook voordelen. Het past bij meer aandacht voor het aantrekken van talent, maatschappelijk verantwoord ondernemen, heeft een impact op files en is kostenbesparend. Zo stelt de minister in haar brief aan de Kamer.
Hybride werken zal mogelijk ook consequenties hebben voor het aantal m2 schoon te houden oppervlakte c.q. de frequenties van schoonmaakhandelingen alsmede voor keuzes om (deels) thuis te werken door het kantoorpersoneel binnen de schoonmaaksector. Maar het biedt ook kansen op verdergaande schoonmaak in de particuliere sector. Wellicht het momentum voor de brancheorganisaties om de invoering van de dienstencheque weer prominent op de politieke agenda te zetten?
» Lees ook: Biedt corona een nieuwe kans voor de dienstencheque?
Tips over gezond werken
Het kabinet vraagt extra aandacht voor werknemers die zorgen hebben over hun gezondheid. Ook zij moeten veilig kunnen werken. Voor werkgevers en werknemers zijn er op www.hoewerktnederland.nl en op www.arboportaal.nl diverse tips te vinden over gezond en veilig thuiswerken en hybride werken.
Agenda voor de toekomst
Het kabinet werkt ook aan een Agenda voor de toekomst op hybride werken. In deze agenda wordt opgenomen welke ontwikkelingen en factoren nodig zijn om een goede hybride balans duurzaam vorm te geven. Een van de bouwstenen daarvoor is het SER-advies over hybride werken in de toekomst dat op verzoek van het kabinet is opgesteld. Dat wordt op zeer korte termijn verwacht.
Deels thuiswerken is blijvend
Eind 2021 werkte 57% van alle werknemers volledig op locatie, 25% werkte volledig thuis en 18% combineerde thuiswerken met werken op locatie. Ter vergelijking: Begin 2021 werkte nog 49% volledig thuis. De toename van het op locatie werken wordt enerzijds veroorzaakt doordat meer mensen weer deels naar kantoor gingen, maar ook het meer open zijn van sectoren die weer (gedeeltelijk)open gingen. Denk hierbij aan de horeca.
Uit onderzoek blijkt dat 8 op de 10 thuiswerkenden het thuiswerken wil combineren met op locatie werken.
Subsidie mogelijkheid
Om de vitaliteit van (thuis)werkers te bevorderen willen de ministeries van SZW en VWS voor verschillende organisaties een subsidieregeling in het leven roepen.
Dit naast de reeds vier bestaande fiscale regelingen waarmee bepaalde kosten vrij van loonheffing vergoed kunnen worden, te weten:
- Gerichte vrijstelling Arbovoorziening (bijvoorbeeld ergonomische bureaustoel, beeldschermbril, voetenbankje bij beeldscherm werk)
- Gerichte vrijstelling ICT voorziening (onder voorwaarde bijvoorbeeld pc, laptop)
- Gerichte vrijstelling thuiswerkvergoeding (per 01.01.2022: € 2.00 per thuis gewerkte dag i.v.m. extra kosten energieverbruik, koffie/thee, toiletpapier)
- Gerichte vrijstelling vrije ruimte (afhankelijk van loonsom)
Als een van de belangrijke voorwaarden wordt gesteld dat bepaalde voorzieningen noodzakelijk zijn om de dienstbetrekking goed te kunnen uitvoeren. Meer informatie is terug te vinden in het Handboek Loonheffingen.
De toe te kennen subsidie komt uit het potje van 5 miljoen vanuit SZW met betrekking tot bevorderen van vitaal thuiswerken alsmede het potje Steunpakket Welzijn en Leefstijl van 10 miljoen (SZW en VWS samen). Een deel (niet nader gedefinieerd) hiervan wordt besteed aan het toekennen van subsidie. De subsidieregeling wordt naar verwachting in de zomer 2022 open gesteld.
Afspraken thuiswerken in cao’s
In het algemeen: Voor 18% van de werknemers onder een cao gold begin 2020 al dat er een of meer afspraken over thuiswerken in hun cao stond, waardoor deze de afgelopen periode geen aanpassingen of aanvullingen behoefden naar aanleiding van het vele thuiswerken tijdens de coronacrisis. De minister: “Zo hebben werkgevers zoals ProRail, Philips en de Volksbank in hun cao hierover afspraken gemaakt. Deze voorbeelden vragen navolging. Tegelijk is bekend dat ook veel organisaties hier nog niet aan toegekomen zijn, mogelijk door onbekendheid met het hybride werken. Deze organisaties wil ik aansporen om nu hierover afspraken te gaan maken.“
Uit een recente analyse van SZW van alle principeakkoorden die sinds 1 april 2020 zijn afgesloten (‘Covid-19-pandemie en cao’s in 2020-2021’) blijkt dat voor 28% van de werknemers onder die akkoorden een bepaling is opgenomen gerelateerd aan thuiswerken. Het vaakst had deze bepaling betrekking op het uitkeren van een vergoeding voor thuiswerken, namelijk in 22% van de gevallen. In een vervolgonderzoek dat SZW gaat uitvoeren wordt nader gekeken naar afspraken over thuiswerken in de 98 grootste cao’s en de ontwikkelingen daarin sinds begin 2020.
Definitie hybride werken
Volgens de minister betekent hybride werken een breed begrip dat verder gaat dan alleen thuiswerken of op locatie werken. Het gaat onder andere in op de combinatie van werkzaamheden die op kantoor, thuis of een andere locatie kunnen plaatsvinden. Daarbij is het type werk, het doel van de activiteit, de gewenste mate van interactie, de efficiënte van communicatie en de persoonlijke voorkeuren van medewerkers en klanten (cliënten, leerlingen, afnemers) leidend voor de werkplek.
