Mijn opa werkte als schiethouwer in de Staatsmijn Hendrik. Hij maakte lange dagen onder de grond, werkte structureel op zaterdag en moest bovendien ook nog lang reizen. Mijn vader had veel banen, maar door zijn langste dienstverband bij Cemsto hadden wij als kinderen nooit een idee wanneer ons vader thuis zou komen. En ging hij op zaterdag mee naar de voetbal? Ik begon op jonge leeftijd in de horeca te werken als restaurant-kok. Ook daar maakte ik werkweken van 60 uur; ik werkte ook op zon- en feestdagen.
Dat mijn opa en vader – en ook ik – geen uitzonderingen zijn, moge duidelijk zijn. Iedereen maakte lange dagen. Zelfs ambtenaren, alhoewel we daarover heel veel grappen hebben. Hoe zijn we eigenlijk aan ons huidige systeem van arbeid gekomen? Kun je het werk anno vandaag nog wel vergelijken met dat van bijvoorbeeld mijn opa? Werken in de mijnen of op kantoor?
Historie
Met de invoering van de kalender in de christelijke wereld werd bepaald dat de zondag de rustdag was. Aldus kwam er een zesdaagse werkweek, die gedurende vele eeuwen tot na de industrialisatie werd gehandhaafd. Alleen noodzakelijk werk mocht op zondag worden verricht, zoals het melken van de koeien en het verplegen van de zieken.
Sinds in de tweede helft van de 20e eeuw de vijfdaagse christelijke werkweek en in samenhang hiermee de vrije zaterdag werden ingevoerd, wordt er door de meeste mensen niet meer op zaterdagen gewerkt en bestaat een ‘gewone’ werkweek traditioneel uit maandag tot en met vrijdag. Uitzonderingen zijn er, zoals in volcontinudiensten kan de werkweek ook de zaterdag en/of zondag bevatten.
Werkweek verlengen?
Begin 21e eeuw verlengden bedrijven in verschillende landen rond Nederland de werkweek soms om concurrerender te kunnen werken. Het alternatief was vaak dat het bedrijf zou worden verplaatst naar een lagelonenland, waardoor werknemers vaak geen keuze hadden dan zonder loonsverhoging langer door te werken. Ook in Nederland groeit de roep om de werkweek te verlengen, vanaf ongeveer 2010, door de vergrijzing met op termijn een krimp in beroepsbevolking.
Over deze ontwikkeling wordt verschillend gedacht: de liberale partijen VVD en D66 denken dat een langere werkweek kan zorgen voor meer economische groei, maar deskundigen geven aan of de productiviteit per werknemer door meer uren te werken toeneemt. Werknemers dwingen om langer te werken, kan ook leiden tot ongewenste ontwikkelingen, zoals een hoger ziekteverzuim of een verminderde arbeidsparticipatie.
Voor- en nadelen van 32, 36 of 40 uur werken
Veertig uur per week aan de bak, een parttime werkweek of gewoon zélf jouw uren indelen? Het is allang niet meer de norm om 5 dagen per week 8 uur per dag te werken. Onder een fulltime werkweek verstaan we een week van 40 uur. Een 36-urige werkweek kan ook als fulltime tellen, afhankelijk van het bedrijf of de organisatie waar je werkt. Als een werkweek 16 tot 32 uur omvat, spreken we van parttime werkweken.
De voordelen van 40 uur werken
It’s all about the money! Jawel, hoe meer je werkt, des te meer je verdient. Wie minder gaat werken, levert automatisch ook in op zijn salaris. Oké, misschien is het niet zo zwart-wit, maar het is wel degelijk een feit dat je bij diezelfde baan minder verdient als je ook besluit om minder uren te werken. Daarnaast krijg je het maximale aantal verlofdagen in je schoot geworpen als je die ‘magic 40’ aantikt (en wie wil dat nu niet). Een ander fijn voordeel? Dat je je niet hoeft bezig te houden met vervelende rekensommetjes voor jouw pensioenvergoeding en pensioenopbouw. Want hallo, 100% werken = 100% dekking.
Nadelen zijn er ook
It’s not all rainbows and sunshine. Wie maximaal werkt, heeft minimale tijd voor het leven eromheen. Het gevolg? Dat jouw sociale leven misschien dupeert. Natuurlijk is een goed salaris meer dan welkom, maar betekent een hoger jaarinkomen automatisch ook dat je meer belasting moet betalen? Wat ook kan gebeuren: je eindigt met jouw salaris te hoog in de staffel, waardoor je jouw vergoeding misloopt op bijvoorbeeld de kinderopvang. Laat die nou nét heel hard nodig zijn in deze tijd!
De voordelen van 36 uur werken
Wat als je ervoor kiest om 4 dagen 9 uur per dag te werken? Of bepaalt dat je om de week een dag vrij wilt zijn? Het lijkt geen groot verschil, maar die 40 uur ‘downgraden’ naar 36 uur kan wel degelijk een gamechanger zijn: het levert je een kortere werkweek op én een langer weekend. Een ander voordeel? Je hebt de vrijheid om naast jouw baan te gaan freelancen of om je te focussen op een (nieuwe) hobby. Je hebt namelijk één dag helemaal voor jezelf. Bovendien is een 36-urige werkweek ideaal voor de werkpaarden, die het niet erg vinden om lange dagen te maken. En guess what? Tegenover die 10% minder loon staat wél 20% meer vrijheid.
Nadelen zijn er ook
Dat laatste voordeel klinkt natuurlijk wel heel mooi, maar als je die 10% van jouw loon niet kunt missen, is het ook een ontzettend groot nadeel. En ben jij eerder een sierpaard? Dan kunnen we het ons voorstellen dat die langere werkdagen niet héél aantrekkelijk klinken, want jouw werkdagen worden hierdoor niet alleen langer ook voller. Het werk blijft namelijk gelijk. Wat inhoudt dat je in minder uur per week dezelfde werkzaamheden moet volbrengen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de fulltimers die lak hebben aan jouw parttimers-bestaan. Lees: je wordt bij spoedjes alsnog op jouw vrije dag gebeld. Kun je niet?! Zorgt die extra druk ervoor dat jouw werk geluk afneemt?
De voordelen van 32 uur werken
Dit is er eentje voor iedereen die een gezonde work-life balans op het prioriteitenlijstje heeft staan. Dat is dan ook meteen het grootste voordeel van die 32-urige werkweek: er is balans! Meer tijd voor het huishouden, meer tijd voor quality time met de mensen om je heen en meer tijd voor jou! En het zijn juist die momenten, waardoor je kunt opladen en je er op werk weer helemaal tegenaan kunt.
Je voelt ‘m misschien al aankomen, en dat is ook direct het volgende voordeel van die parttime job: doordat je meer energie hebt, presteer je namelijk beter. Een leeghoofd maakt productiever! Niet alleen een ‘win’ voor jou, ook voor jouw werkgever. Bovendien zul je meer mentale rust ondervinden en zorgt een verandering in jouw omgeving en week voor een boost van jouw creativiteit.
Nadelen zijn er ook
Daar is ‘ie weer: je moet vaak (helaas) harder werken met minder uren. Je mag in theorie dan misschien wel 4 dagen werken, maar in de praktijk heb je nog steeds dezelfde verantwoordelijkheden. Voel je je dus – tegen alle verwachtingen in – níet productief of creatief? Dan kan dat best wat druk opleveren.
Een ander nadeel? Die wellicht zwaardere dagen veranderen niets aan het feit, dat er wel degelijk minder op jouw bankrekening wordt gestort. Want minder uur werken = minder salaris ontvangen. En last, but not least…: noem het ouderwets, maar er zijn ook werkgevers die een parttime contract zien als een gebrek aan motivatie en toewijding.
Wat levert minder werken op?
Werk moet lonen, hoeveel uur wil je werken? Het berekenen van het effect van een kortere werkweek op je salaris doe je aan de hand van het brutoloon dat je verdient. In dit voorbeeld zie je de berekening op basis van een 32-urige werkweek.
Rekenvoorbeeld:
Stel, je werkt 40 uur en verdient iedere maand € 2.600, dan is je nettosalaris ongeveer € 2.163. Deel nu je bruto inkomen door 40 x 32, dus € 2.600 / (40 x 32) = € 2.080 bruto per maand. Je nieuwe netto-inkomen op basis van 32 uur is dan €1.852,42.
Bij het berekenen van jouw salaris bij 24 uur, vervang je in de berekening de 32 door 24 of het aantal uren dat je voor ogen hebt. Vind je lastig om zelf je nieuwe salaris uit te rekenen? Raadpleeg de online berekeningstool van het NIBUD.
Recht op toeslagen?
Je verliest inkomen door minder te werken, maar minder werken kan voordelen hebben: misschien heb je recht op toeslagen. Denk aan huur- of zorgtoeslag. Op deze manier wordt het verlies van salaris beperkt.
Hou er wel rekening mee dat toeslagen tot een bepaald inkomen gelden. Boven deze grens krijg jij dus geen toeslagen uitbetaald. De grens van inkomen, waarbij je een bepaalde toeslag ontvangt, vind je gemakkelijk op de website van de Belastingdienst
Vakantiegeld berekenen
Hoe bereken je je vakantiegeld? Stel, je werkt nog steeds 40 uur en verdient iedere maand € 2.600, maar je wilt 32 uur gaan werken. Dan deel je je bruto-inkomen door 40 x 32, dus € 2.600 / (40 x 32) = € 2.080 bruto per maand.
Vermenigvuldig dit bedrag met de 12 kalendermaanden, dus € 2.080 x 12 = € 24.960. Nu heb je je brutojaarsalaris op basis van een 32-urige werkweek.
Vakantiegeld is vaak 8% van je brutojaarsalaris, in dit geval dus € 24.960 x 0,8 = € 1.996,80 bruto.
Maar je ben er nog niet: je moet ook nog belasting betalen over je vakantiegeld. Omdat er veel uitzonderingen zijn op basis van branche of cao, is het lastiger om deze berekening te illustreren. Tip: pluis je contract of cao na op de regels of vraag iemand van de salarisadministratie bij jouw bedrijf of organisatie naar een voorbeeldberekening voor jouw specifieke situatie.
Conclusie: kies je om van 40 uur per week naar 32 uur per week te, dan betekent dit een daling van 80%. Het nieuwe aantal vakantiedagen is in dit geval dan 25 x 0,8 = 20 vakantiedagen.
Pensioenopbouw berekenen
Door minder te werken bouw je ook minder pensioen op. Dit resulteert misschien in een pensioentekort. Belangrijk is dus om je pensioenopbouw mee te nemen in je beslissing om wel of niet minder te werken. Zo nodig moet je actie ondernemen om het tekort aan pensioen te verminderen. Dit kun je doen door je bijvoorbeeld te verdiepen in beleggen of door zelf te sparen. Of door dat eigen bedrijf op te zetten, waar je voorheen nooit tijd voor had.
De weg kwijt?
Ik kan mij goed voorstellen dat het je duizelt na het lezen van dit hele verhaal; ja, er komt heel veel op je af. En dan heb ik in mijn verhaal de emotionele kant niet eens benoemd. Want het ene stel werkt hard en geniet daar ook van. Je ziet dat aan hun socialmedia-pagina’s. Het andere stel werkt minder, leeft minder uitbundig maar heeft wel meer tijd voor elkaar, gezin/familie en vrienden. Dat zie je dus ook op de socials.
Vragen en afwegingen te over. Moet jij “nee” zeggen vanwege een vergadering? Mis je het optreden van je kind omdat je in de file staat? Of ben je er niet voor je zieke partner? Allemaal zaken die mede bepalen hoeveel je wilt en kunt werken. We winnen niet allemaal de loterij of hebben puissant rijke ouders, dus moet je zelf je broek ophouden. Wil je wel elke vier jaar een nieuwe auto? Of twee keer per jaar vet op vakantie?
Moraal van dit verhaal
Geborenen voor 1980 hebben nog vaak een ouderwetse instelling van huis meegekregen. Mensen van na die periode tot pak hem beet 2005 zijn al veel flexibeler in hun arbeidspatroon: zij kiezen wat hun het beste uitkomt.
Als werkgever en werknemer moet je vaak zware beslissingen nemen over het aantal te werken uren, je inkomen en de eventuele toeslagen. Bij een laag inkomen dien je vaak de ‘tering naar de nering’ te zetten, zoals mijn moeder dat zo mooi zei: “Lenen is geen optie”. Daar denken veel mensen anders over, dat is hun goed recht. Maar… de bottom-line is dat het werk nog steeds gedaan moet worden. Als je op zondag naar de Efteling wilt gaan, of buiten de deur wilt eten, moeten mensen dus komen werken. Als er iets kapotgaat buiten de kantooruren, bel je de storingsdienst. Zoveel voorbeelden waarmee ik een hele pagina kan vullen.
Advies
- Kijk wat de mogelijkheden zijn voor een bepaalde functie. Daarin staat vaak duidelijk beschreven wat ze van jou verwachten en wat jij hun biedt.
- Ga het gesprek aan en zie wat de mogelijkheden zijn.
- Probeer zoveel mogelijk duidelijkheid te geven over wat je wilt. Maar ga daarin niet te ver. Je kunt bij een fulltime job bijvoorbeeld niet eisen dat je alle schoolvakanties vrij bent.
Ik wens je een prettig arbeidsbestaan toe.
Maurice Rutgrink,
bedrijfsleider, ondernemer, erelid SIEV
