Schoonmaakstaking duurde onnodig lang

 

 

De opkomst voor deze bijeenkomst was vrij gering. Naast drie persvertegenwoordigers en drie leden van het Schoonmaakparlement waren er nog circa 20 belangstellenden. De gemiddelde leeftijd van dit gehoor(apparaten) schat ik in op rond de 70 jaar. De entourage was indrukwekkend, de kerk straalt rust en vreedzaamheid uit. De onderhandelaars vanuit werkgeverszijde waren vertegenwoordigd door Norma van de Berg (ISS) en Anton Witte (Asito). Namens de werknemers gaven Jan Kampherbeek (CNV) en Mari Martens (FNV) acte de présence.

 

De gespreksleider Thijs Broer startte met een mededeling aan de aanwezige pers dat het niet toegestaan was om sprekers te citeren, waarbij hij zich op één of ander Charter beriep (Charter House Rules). Vroeger is uw redacteur een blauwe maandag misdienaar geweest, waarbij hem juist geleerd werd dat het Woord breeduit verkondigd moest worden. De traditie van de doopsgezinden wordt gekenmerkt door tolerantie en individuele verantwoordelijkheid, waarbij een open uitwisseling van standpunten midden in de samenleving past. In dit verband is de opgelegde beperking om geen sprekers te mogen citeren zeer merkwaardig. Dit artikel eindigt echter wel met het citeren van enkele gasten. Deze gesprekken vonden namelijk plaats voor aanvang van de dienst c.q. het debat.

 

Over de vraag of er tussen de CAO onderhandelaars sprake was van een serieuze conflictsituatie gedurende de CAO onderhandelingen liepen de meningen uiteen. Volgens CNV was het best enigszins uit de hand gelopen, doch volgens FNV viel dit best mee. Vanuit werkgeverszijde werd het als een meningsverschil gekwalificeerd. De bonden hebben niet willen inzien wat de werkgevers precies wilden, stelden zij onomwonden. De vakbeweging is van mening dat werkgevers zich gedurende de onderhandelingen te defensief opstelden. De bonden richtten hun pijlen immers vooral op de opdrachtgevers, die steeds vaker op prijs inkochten. Immers iedere bezuiniging op schoonmaakkosten betekende een recht evenredige verhoging van de werkdruk. De vakbeweging had juist op meer support richting de opdrachtgevers van de schoonmaakbedrijven gerekend.

De werkgevers staken de hand in eigen boezem. In historisch perspectief gezien is de schoonmaakbranche conservatief en moderniseert zij (te) langzaam. Op de wil van de markt tot steeds verdergaande bezuinigingen is niet adequaat gereageerd door grenzen aan het mogelijke te stellen. Bijvoorbeeld de verschuiving van part-time naar full-time in samenhang met de fysiek zware belasting van het schoonmaakvak rechtvaardigen een andere m2 prestatie.

Vanuit opdrachtgeverzijde vond een verschuiving plaats met betrekking tot het aangaan van schoonmaakovereenkomsten van de facilitaire dienst naar inkoop. De focus verschoof hierdoor in toenemende mate naar het kosten aspect (lees: laagste prijs).

 

De werkgevers stellen dat door de contractwisseling paragraaf in de CAO de concurrentie op prijs mede het gevolg is. De medewerkers gaan immers toch over naar het nieuwe bedrijf. Schoonmaakbedrijven weten dat door de doorloopsnelheid van de schoonmaakcontracten de contractduur maar een bepaalde houdbaarheidsdatum kent. Hierdoor investeren zij minder in opleidingen en het verhogen van betrokkenheid van de schoonmaakmedewerkers. Voor je het weet stappen zij toch over naar de concurrent. Deze aspecten als gevolg van de paragraaf zijn te laat ingezien. De focus ligt bij deze contractwisseling paragraaf vooral bij zekerheid voor de werknemers. Het is echter een wurggreep voor de branche geworden.

Het FNV toonde zich verrast met deze conclusie van de werkgevers. Het is voor het eerst dat zij hiermee geconfronteerd worden. Het CNV stelt er wel mee bekend te zijn en het best bespreekbaar te willen maken zodra er echter eerst een alternatief bedacht wordt voor de inkomenszekerheid van de schoonmakers. Betekent dit de dood in de pot voor de contractwisseling paragraaf of werpen de concrete afspraken over opleiden in de nieuwe CAO een ander licht op dit onderwerp?

 

Door alle deelnemers aan de discussie werd de Code Verantwoordelijk Marktgedrag geroemd. Een doorbraak naar normalisatie, zowel qua arbeidsomstandigheden, respect als prijsvorming. Opvallend genoeg noemde FNV tijdens dit onderdeel niet één keer haar overtreffende trap de Gouden Standaard. Al eerder schreven wij dat de Gouden Standaard in onze ogen eerder als onderhandelingstunt bedacht werd dan als een serieus te nemen instrument.

 

Het accent werd volgens hen hierbij te veel gelegd op incidenten, dit terwijl het merendeel juist wel goed is. Heel veel mensen zijn volgens de werkgevers namelijk wel trots op hun werk, doch dit sneeuwt onder. De werkgevers hebben echter wel respect voor mensen die strijden voor betere rechten. Het mondiger worden en een beter bewust zijn van de rechten en plichten van de schoonmaker vinden zij een belangrijk winstpunt als gevolg van de stakingacties.

De bonden, en FNV in het bijzonder, vindt dat de retoriek zich voornamelijk in negatieve zin richting de opdrachtgevers richtte en in positieve zin richting de schoonmakers. De werkgevers zijn op dit punt in hun ogen wat overgevoelig. Daar waar de OSB er niet in slaagde opdrachtgevers over de streep te trekken met betrekking tot betere arbeidsomstandigheden en realistische prijsstelling lukte de bonden dit immers wel, met als gevolg dat grote opdrachtgevers op een andere manier naar schoonmaak(kosten) gingen kijken. De schoonmakers kregen volgens de bonden de sympathie van de rest van Nederland en niet de werkgevers. Dat is veelzeggend naar hun opinie.

 

Was er nu echt een staking van 105 dagen voor nodig om tot de nieuwe CAO te komen? Volgens de werkgevers beslist niet. De staking had 13 weken korter gekund, met hetzelfde eindresultaat! Bij de verkennende onderhandeling gesprekken werd het de werkgevers gelijk al duidelijk dat het FNV over een andere agenda beschikte. Op de eerste de beste sheet kwam het woord “actie “ namelijk al voor. Het FNV zag, naar de mening van de werkgevers, de CAO onderhandelingen als een prima onderwerp voor een grootscheepse ledenwerfactie. De werkgevers hadden dit ingecalculeerd en waren dan ook niet verbaasd dat het eerste voorstel gelijk van tafel geveegd werd.

De uiteindelijk bereikte CAO wijkt inhoudelijk nauwelijks af van het 1e eindbod van de werkgevers. Het beste CAO bod in heel Nederland, zeker gelet op de recessie. Ook dit bod werd met veel bombarie terzijde geschoven. Volgens het FNV klopt het dat zij de ambitie heeft veel nieuwe leden te werven en is zij van mening dat de werkgevers hieraan een bijdrage kunnen leveren. Hier is hun ogen niets op tegen. In een wat lacherig sfeertje onderschrijft FNV dat de staking inderdaad
best eerder beëindigd had kunnen worden. Maar waarom? Een tijd in de schijnwerpers/publiciteit te staan en de ledenwerfactie te vervolgen, daar is toch niets op tegen? Hierbij gaat de vakbeweging naar mijn mening voorbij aan de maatschappelijke onrust, veroorzaakte overlast en de 10 miljoen kosten uit het stakingsfonds!

Uit het debat werd overduidelijk dat het vlot trekken van de onderhandelingen voornamelijk in het informele circuit bereikt wordt. Niet aan de onderhandelingstafel, maar in de gang of bij de pisbak zoals een der sprekers stelde.

 

Het succes van de nieuwe CAO, zoals deze naar de mening van de werkgevers merendeels door hen gerealiseerd werd, presenteerde de vakbeweging vervolgens als de beste CAO afspraak die echter door hun toedoen bereikt was. Succes kent vele vaderen.

In gezamenlijkheid werden de champagne glazen geheven. Hierna kon gelijk begonnen worden met herstelwerkzaamheden. Immers de arbeidsverhouding tussen stakers en niet stakers heeft een forse deuk opgelopen, terwijl zij wel weer samen verder moeten.

De zich tussen de aanwezigen bevindende oud voorzitter OSB Ton Funke Küpper haalde tijdens de rondvraag uitvoerig herinneringen op uit de oude doos en liet weten nog steeds voor de branche te bidden. Er is zodoende nog hoop dat de volgende CAO onderhandelingen anders zullen verlopen.

 

Tijdens een gesprek met de eveneens aanwezige Peter Specker, Categorie Manager Schoonmaak Rijksoverheid, kon ik van hem de volgende uitspraken noteren:

“Als voortvloeisel uit de Code Verantwoordelijk Marktgedrag en mede als gevolg van het goed luisteren naar de argumenten zoals deze tijdens de recente schoonmaakstakingen voorbij kwamen hebben wij ons beleid aangepast. De gunningscriteria zijn nu voor grosso modo 60% gebaseerd op kwaliteit aspecten en sociale factoren en voor 40% op prijs. Ook de duurzaamheid heeft een prominente plaats gekregen. Vandaar dat wij opdrachten nu voor de duur van 8 jaar afsluiten. Ook elementen als dag schoonmaak, social return en de inzet van de werkdruk monitor krijgen de plek die zij verdienen.

“De schoonmaakmarkt kent een omzet van 4 miljard. Met de 100 miljoen aan schoonmaakkosten die de overheid uitgeeft zijn wij dan best een belangrijke speler, met een dienovereenkomstige voorbeeldfunctie. Daar ben ik me van bewust. Vermeldenswaardig is het dat de uitbesteding Rijkswaterstaat een combinatie is van schoonmaak, beveiliging en catering (red: omzetvolume circa 25 miljoen per jaar). De werkdrukmonitor wordt hierbij ook bij de ander disciplines dan schoonmaak ingezet!”

Op mijn opmerking dat het gedurende een aanbesteding niet echt handig van Peter Specker was om zich prominent in een relatiemagazine van een schoonmaakbedrijf te profileren reageerde hij:

“Helemaal gelijk, was een beginnersfoutje. Ik was te gedreven om onze nieuwe aanpak in de openbaarheid te brengen.”

 

Khadija Tahira, presidente van het Schoonmaakparlement, liet desgevraagd weten: “Ik ben tevreden over het behaalde resultaat van de nieuwe CAO. Met name de loonstijging en eindejaarsuitkering stemmen mij uitermate tevreden. Ook de verbetering van snellere overname in vaste dienst voor de uitzendkrachten of tijdelijke contractanten vind ik een succes. Het afschaffen wachtdagen bij ziekte is nu nog even niet gelukt. Dat was een lichte teleurstelling. Maar ja, je kunt niet alles krijgen wat je vraagt. De pilot ziekteverzuimbeleid die in januari van start gaat zal ik nauwlettend volgen. Ik heb hier hoge verwachtingen van.”

Opvallend genoeg werd er met geen woord over een ander speerpunt tijdens de stakingen, te weten respect, gerept. Zijn er nog tussentijds parlementsleden vertrokken en zo ja hoe wordt dit opgevangen? Tahira: “Ja. Er zijn inderdaad parlementsleden vertrokken, maar we hebben een soort wachtlijst en kunnen hier gelijk nieuwe leden voor in de plaats zetten.”

 

Zo eenvoudig kan de oplossing voor een ontstaan probleem zijn. Op naar de volgende CAO!

 

Henk Cornelisse is directeur van Facility Specialists (www.facility-specialists.nl) en lid van het redactieteam van Clean Totaal.

 

Reageren: redactie@www.cleantotaal.nl