Na een eerste verkenning door Code Commissie voorzitter Kees Blokland hebben de cao partijen onder leiding van bemiddelaar Wim Kooijman (executive vice- president HR & Industrial Relations KLM/Air France) op vrijdag 9 mei jl. het cao overleg hervat. Nauwelijks een week later is de vlam in de pan geslagen. OSB presenteerde op 15 mei jl. (gisteren) via de media haar eindbod, dit terwijl de bemiddelaar zijn conclusies nog niet met betrokken partijen gedeeld heeft. Volgens OSB restte er geen andere keuze omdat de bonden weigerden op haar uitnodiging in te gaan om dit bod te bespreken. CNV is not amused over de vorm waarop het procedureel gegaan is, maar ziet wel winstpunten in de inhoud. FNV is furieus zowel over de vorm als de inhoud van dit eindbod en voelt zich zwaar geschoffeerd. De bemiddelaar zal ongetwijfeld gemengde gevoelens over zijn gestrande poging hebben, maar verkiest het om vooralsnog niet in de media te verschijnen. Clean Totaal ging een vraaggesprek aan met de hoofdrolspelers Rob Bongenaar (OSB), Jan Kampherbeek (CNV) en Ron Meyer (FNV). De hamvraag luidt: Wat is belangrijker: de verpakking of de inhoud?
Door Henk Cornelisse, lid redactieteam Clean Totaal
Waarom is het OSB eindbod via de ongebruikelijke weg van de media bekend gemaakt? In het verklarende OSB bericht lezen we het volgende:
“Vanmorgen (donderdag 15 mei 2014, red), hebben de werkgevers de bonden uitgenodigd voor verder overleg. Dat verzoek is door de vakbonden afgewezen. Door deze afwijzing zagen schoonmaakwerkgevers zich genoodzaakt een eindbod bekend te maken. Dit eindbod is na lang en intensief overleg binnen het bestuur van OSB gemaakt.”
Is dit de daadwerkelijke gang van zaken geweest? vroegen wij CNV en FNV
CNV: ”OSB heeft deze ochtend inderdaad het verzoek gedaan om te gaan praten. Dit nadat er door de bonden tijdens de bespreking met de bemiddelaar een oplossingsrichting was aangegeven. Wij hebben aangegeven dat we graag op schrift een bod wilde hebben waaruit zou blijken dat we in de buurt zijn van een overeenkomst. Dat hebben we niet gehad.”
FNV: “Er zijn gedurende de bemiddeling brieven, telefoontjes en gesprekken ingezet. Daar was nog steeds sprake van. Bij al die middelen hebben we radiostilte toegepast om het kwetsbare proces goed te kunnen afronden. De bemiddeling was nog steeds gaande, de bemiddelaar was nog niet toe aan zijn conclusies. Dan ga je niet voortijdig met een eindbod naar de media, een eindbod dat wij nog niet eens ontvangen hebben. Dat is onbetrouwbaar en onprofessioneel. Ik vrees dat de OSB gegijzeld wordt door radicalen die helemaal geen cao willen.”
Wat was volgens OSB de motivatie van de bonden om niet in te gaan op haar uitnodiging? Waarom deed OSB haar eindbod gelijk via de media?
OSB: “De bonden hebben de werkgevers eerder (dinsdag 13 mei jl, red) een ‘finaal bod’ (of eigenlijk: eis) gedaan. Dat was nog steeds te veel (telt op tot ruim 8% loonsverhoging). Omdat wij wel mogelijkheden zagen de verschillen te overbruggen, hebben we donderdagochtend de vakbonden gevraagd om verder aan tafel te gaan. Dat verzoek is door de vakbonden afgewezen. OSB wil echter aan schoonmakers en Nederland laten zien dat zij een reëel en fatsoenlijk bod heeft neergelegd, en heeft daarom gekozen het bod bekend te maken. Maar nogmaals bonden zijn gevraagd nader te overleggen, maar wilden daar zelf niet op ingaan.”
Op welk moment en op welke wijze hebben FNV en CNV het eindbod van OSB vernomen?
FNV: “Via de media. Terwijl de bemiddeling nog bezig was en de bemiddelaar nog geen conclusie had getrokken. Tijdens een intensieve bemiddeling via de media(!) een eindbod neerleggen waarvan je weet dat het afgewezen wordt, is een regelrechte kamikaze actie. Onverantwoord en schofferend. Wij hebben het eindbod zelfs nog niet van de OSB ontvangen.”
CNV: ”Een stuk via het persbericht maar de inhoud verbaasde me niet omdat de thema's en de mogelijkheden ook in het overleg waren besproken”.
Is dit eindbod gelijktijdig bij de 1e handelaars van de bonden binnen gekomen?
CNV: “Ik heb geen idee.”
FNV: Op dit moment (15 mei in de avond, red.) is er nog altijd geen eindbod bij één van de onderhandelaren van FNV Schoonmaak binnen. Wij hebben via journalisten begrepen wat er in staat.”
OSB: “Nogmaals, OSB wilde verder overleggen met de vakbonden, maar deze hebben dat afgewezen.”
Welke inspanningen/concessies hebben partijen tijdens de bemiddeling gedaan om tot een in haar ogen aanvaardbaar compromis te komen?
FNV: “Wij hebben grote bewegingen gemaakt op alle cruciale dossiers. Als we nog meer bewegen, worden we tureluurs. Wij hebben alle constructiviteit getoond die nodig is om tot een oplossing te komen, maar we zijn ronduit geschoffeerd.”
CNV: “We hebben uitgebreid met iedereen gesproken. Over het precieze verloop heb ik geen zin om wat te zeggen. Dat zou weer afleiden van de inhoud en daar gaat het om.”
OSB: “Gesproken op verzoek van OSB over een vernieuwingsagenda. We willen graag met alle partners op verschillende terreinen werken aan een gezamenlijke agenda om het voorbestaan van de branche en de bedrijven zeker te stellen. Ook loon en verzuim is uitgebreid verkend. Het loonvoorstel van 5% in drie jaar is landelijk hoger dan de gemiddelde CAO-stijging (die is nl. 1,1 of 1,2%). En verzuim: stap voor stap afbouwen van wachtdagen. En loondoorbetaling bij langdurig verzuim in jaar 2 naar 85%. Dit is nog steeds ruim boven het wettelijk minimum van 170%. Voor ernstig zieke medewerkers, blijft dat 100%. Beheersing van verzuim is de verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers.”
Het lijkt erop dat CNV minder aanstoot nemen aan dit eindbod (vorm en inhoud), ingediend via de media, dan collega FNV. Is dit een juiste interpretatie?
CNV: “Het lijkt te kloppen dat wij ons minder druk maken over de vorm waarin het bod ons bereikt. Ik heb de FNV collega's niet gesproken maar uit de media maak ik op dat ze zich erg gestoord hebben over de vorm. Voor ons maakt dat minder uit. Het gaat om de inhoud en de vorm blijft toch bijzaak. Op de inhoud hebben we ook nog wel wat op te merken.”
Was de bemiddelaar Wim Kooijman al gereed met zijn bemiddelingspoging en het delen van zijn conclusies op het moment dat OSB haar eindbod naar buiten bracht?
OSB: “ Op het moment dat OSB het eindbod naar buiten bracht, was duidelijk dat partijen vrij waren om naar buiten toe te communiceren.”
FNV: “Ik kan niet namens de bemiddelaar spreken, maar het is voor de FNV onderhandelingsdelegatie klip en klaar: de bemiddelaar had nog geen conclusie getrokken.”
CNV: “Er is zeer frequent contact geweest tussen de bemiddelaar en de verschillende partijen. Ik weet niet precies wanneer de bemiddelaar tot welke conclusie gekomen is . Ik weet eigenlijk ook niet precies het tijdstip dat OSB haar bod naar buiten heeft gebracht. Het volgde elkaar vrij snel op. Van de bemiddelaar heb ik wel vernomen dat hij dacht dat we er niet uit gingen komen vandaag.”
Wat vinden CNV/FNV , afgezien van de vorm, van de inhoud van dit OSB eindbod?
CNV: “We vinden het wel weer een stap vooruit. De loonsverhoging is nog wat karig en de afschaffing van de wachtdagen had wel sneller gemogen. Het lijkt me dat over de loonsverhoging nog wel wat te onderhandelen is. De afschaffing van de wachtdagen in fases verdient geen schoonheidsprijs maar is waarschijnlijk wel acceptabel. Het verminderen van ziekengeld is en blijft een probleem. Schoonmakers hebben niet zo'n hoog inkomen dat men dat kan missen. Gewoon al niet en zeker niet als men ziek is.”
FNV: “Het zogenaamde eindbod is zeer mager. Een schamele inflatiecorrectie van 1,6% per jaar aan loon enerzijds en het doorbetalen bij een griep laten bekostigen door ernstig zieken te beknotten. Het is al maanden bekend dat dit voor ons een onbegaanbare weg is. Ook de wachtdagen zijn niet definitief weg, want kennelijk is de voorwaarde dat het verzuim lager moet. Al met al geen beweging ten opzichte van wat de OSB weken geleden in de media riep. Dit eindbod valt niet uit te leggen aan onze achterban. Wie tijdens een bemiddeling desondanks een dergelijk eindbod, waarvan duidelijk is dat het afgewezen wordt, via de media neerlegt, kiest voor obstructie.”
Is dit OSB eindbod (vorm en inhoud) uitlegbaar aan de OSB leden?
OSB: “Ja, is prima uitlegbaar. De schoonmaakbranche heeft al goede arbeidsvoorwaarden en heeft de afgelopen jaren extra stappen vooruit gezet. Het eindbod wat nu voorlegt is een reëel en fair bod, komt ook tegemoet aan deel van de eisen van de vakbonden.”
Past een dergelijke gang van zaken naar de mening van partijen al dan niet in het poldermodel
FNV: “Het poldermodel werkt alleen als er een balance of power is. Oftewel: mondige werknemers die hun bedrijf of sector tot zelfreflectie en uiteindelijk tot professionalisering leiden. In diverse bedrijven en sectoren kwam een dergelijk model na veel discussie en strijd in de afgelopen decennia tot stand. Dat gebeurt nu pas in de schoonmaak. Democratisering en professionalisering schuren, zoveel is duidelijk. Dat binnen de OSB alle fundamenteel onderbouwde kritiek wordt afgedaan als vakbondsretoriek geeft aan dat die reflectie er onvoldoende is. De polder in de schoonmaak is nog onvoldoende volwassen.”
CNV: “Het zal wel duidelijk zijn dat wij denken dat je door gesprekken en argumentatie verder kan komen. Er zijn veel punten die ook al binnen gehaald zijn. De moeilijkste punten bij onderhandelingen zijn de principiële punten dat blijkt ook hier weer. Polderen betekent niet dat je nooit ruzie maakt. Het betekent dat je probeert op basis van standpunten voorzien van een goede argumentatie tot een acceptabel compromis te komen.”
OSB: “OSB is juist voorstander van het poldermodel. Maar in dit proces heeft FNV de spelregels veranderd door een ‘finaal bod (eis dus)’ op tafel te leggen, maar vervolgens niet meer op de uitnodiging in te gaan om verder te praten. OSB heeft nooit de kans gekregen om haar eindbod toe te lichten. FNV is van tafel gegaan en kiest wederom voor het actiemodel. “
Wat valt partijen in dit conflict te verwijten?
OSB: “OSB heeft naar eer en geweten gehandeld.”
FNV: “Je kunt FNV verwijten dat we scherp zijn, dat we mensen zelf laten vertellen hoe zij hun omstandigheden en vak beleven. Dat we creatief zijn in hoe schoonmakers hun visie verkondigen, maar niet dat we geen redelijke visie neerleggen. Onze standpunten en visie zijn altijd rationeel en zelfs wetenschappelijk onderbouwd.”
CNV: “Er zal ons best het nodige te verwijten vallen maar ik heb daar nog weinig van de andere partijen over gehoord. Het lijkt erop dat ze (OSB en FNV) zich vooral op elkaar richten. Aan het eind van het traject maken we altijd een evaluatie en dan kijken we welke zaken we beter en slimmer hadden kunnen doen. Daar heb ik al wel een paar puntjes voor maar die evaluatie wil ik toch graag eerst intern doen. Een tussenstand maken we meestal niet.”
Hoe nu verder om te gaan met dit cao conflict?
CNV: “Daar denken we intern nog over na. De laatste zaken zijn vers. Om nu al een strategie te hebben is wat snel en zou ons later verweten kunnen worden. We hadden wel gehoopt dat de gesprekken met de bemiddelaar tot een acceptabel compromis zouden leiden.”
FNV: “Wij zijn gedwongen door te staken. Schoonmakers balen van vieze stations, treinen, metro's, kantoren en scholen, maar ze zijn nog bozer over het respectloze gedrag van de OSB. De kamikaze-actie van OSB dwingt ons de staking voort te zetten en te intensiveren. Altijd waardig, maar intensiever en energieker, van noord tot zuid, van oost tot west en van groot tot klein. Wij stoppen liever met staken, maar er moet wel een normale oplossing komen, anders kunnen we niet anders dan volhouden en uitbreiden.”
OSB: “OSB kan geen cao sluiten die onverantwoorde risico’s heeft, en die leidt tot banenverlies, verhoging werkdruk en faillissementen.”
Dreigt er nu een scheuring te ontstaan in die zin dat er wellicht separate afspraken komen met opdrachtgevers en/of schoonmaakbedrijven, waardoor er niet langer sprake is van een bedrijfstak cao?
OSB: “OSB hoopt dat bedrijven en opdrachtgevers verstandige maatwerkafspraken maken in bijzondere situaties.”
FNV: “Zolang een geradicaliseerde OSB een bedrijfstak cao blokkeert met een onmogelijk eindbod, kunnen wij niet anders dan op zoek naar verstandige krachten in de sector. Van opdrachtgevers tot schoonmaakbedrijven. We zullen het kaf van het koren moeten scheiden.”
CNV: “Het niet hebben van een bedrijfstak CAO maakt een aantal langere termijn afspraken, die we graag willen maken, wel lastiger. Afspraken over het gezamenlijk financieren van opleidingen etc. worden ingewikkelder. Natuurlijk kennen we ook de nodige bedrijfstakken waarin alleen bedrijf- CAO' s van toepassing (chemie) zijn of bedrijfstakken waarin grote bedrijven een eigen CAO hebben en ook bedrijfstak CAO is ( Metaal) Dat is ook een model dat nog binnen de sector zou kunnen. Ik heb daar nog geen concrete idee n over. De voorkeur heeft voor ons een bedrijfstak CAO voor de hele sector. Wij zouden zelfs graag een uitbreiding van de CAO zien. Eén facilitaire CAO. Dan levert het verbreden van taken vast ook weer minder discussie op. Dat lijkt nu weer wat verder weg maar het is wel de kant die het CNV op wil.”
Inhoudelijke geschilpunten
Als we de vorm even buiten beschouwing laten resteren er de volgende geschilpunten:
Op het issue fasering van de afschaffing wachtdagen (1e wachtdag per 1 januari 2015 en 2e wachtdag per 1 januari 2016) en hieraan de randvoorwaarde te koppelen aan het effect op het ziekteverzuim kunnen OSB en CNV elkaar vinden. Verlaging van het uitkeringspercentage ziekengeld (1e jaar: 100% en 2e jaar: 85%, met uitzondering van ernstige zieken) blijft voor zowel CNV als FNV onacceptabel. De door OSB voorgestelde loonsverhoging van 5% over de eerstkomende drie jaar kwalificeert CNV als weinig en FNV kwalificeert het als een schamele inflatie correctie van 1.6% per jaar. Over zaken zoals verzuimbestrijding, baanzekerheid en verdere professionalisering/vernieuwing lijkt een compromis binnen handbereik.
De onophoudelijke discussies gaan ons inziens teveel over de verpakking in plaats van over de inhoud.
Splitsing dreigt?
De standpunten en nuanceringen van OSB en CNV lopen niet mijlenver uiteen, hier valt een brug voor te bouwen, zo lijkt het. Hoewel partijen dit niet waarschijnlijk ambiëren kan dit uitmonden in een splitsing door een cao alleen tussen CNV en OSB af te sluiten. Dit is in 2003 namelijk ook gebeurd. Maar wie zit er echt te wachten op een cao die vervolgens niet algemeen bindend verklaard wordt? FNV ziet bij voorkeur echter ook graag een bedrijfstak cao, waarvan zij partij is, maar sluit niet uit separate afspraken met diverse opdrachtgevers en/of schoonmaakbedrijven te maken. Ook dit is eerder gebeurd.
Eindbod- eindbod?
Tijdens de besprekingen kan er door de onderhandelaars en/of bemiddelaar een (eind)bod ingebracht worden. Dat hoort bij het onderhandelingsspel, wat zich buiten het gezichtsveld afspeelt. Een dergelijk (eind)bod kent dan ook een andere dimensie in het proces, het blijft onderhandelbaar. Indien dit eindbod echter officieel naar buiten gebracht wordt heeft het een andere status. Je kunt dan niet meer onderhandelen over dit eindbod. De enige opening is dan om het eindbod van tafel te halen en de onderhandeling/bemiddeling te hervatten.
Conclusie
Laten we in de discussie ook niet vergeten dat er slechts een gering deel van de schoonmakers lid is van een van beide bonden. Hiermede willen wij het werk /belang van de bonden beslist niet tekort doen, doch het is een gegeven dat zij niet namens de 150.000 schoonmakers spreken, maar hier een bescheiden deel van vertegenwoordigen..
Een grote groep schoonmakers is overigens best tevreden over de (arbeids-) voorwaarden en wil rust aan het hoofd en gewoon met plezier hun werk doen. De stakingen in 2012 stonden vooral in het teken van respect. Laten we dit vooral behouden, de toenemende vervuiling, zeker in openbare ruimtes, als gevolg van de stakingen draagt immers niet bij aan het respect.
De Schoonmaakkrant 2014, die begin juni verschijnt laat tevreden medewerkers uitvoerig aan het woord. Iedere medaille heeft zo zijn keerzijde. Natuurlijk zal iedere medewerker , in welke branche dan ook, best wat meer willen verdienen en zegt niemand neen tegen verbetering van secundaire arbeidsvoorwaarden. Het afschaffen van wachtdagen is een dergelijke verbetering, het verlagen van de uitkering ziekengeld is dit echter niet. Los van het feit dat in de schoonmaak doorbetaling van ziekte beter geregeld is dan in menig andere cao.
De discussie, veelal via de media gevoerd, spitst zich teveel toe op randzaken, terwijl het om de inhoud dient te gaan. Noem het eindbod van OSB wat ons betreft het maximaal haalbare werkgevers bod en ga weer rond de tafel, want wij blijven van mening dat met enige creativiteit, oplossingsgerichtheid én oplossingsbereidheid op korte termijn een compromis haalbaar is! Ego’s tellen niet. Het belang van 150.000 schoonmakers, het imago van de branche en bonden wel. Grijp die kans.
